·
Czym jest syndrom wypalenia zawodowego? Czym jest burnout ?
W przypadku syndromu wypalenia zawodowego mamy do czynienia z kompleksowym
obrazem klinicznym. Jego objawem jest nie tylko „wypalenie” (zawodowe), ale też
psychiczne i emocjonalne wycieńczenie.
Osoby, które doznają syndromu wypalenia zawodowego czują się ograniczone w
swoich zawodowych kompetencjach i odczuwają intelektualną ociężałość. Przez
współpracowników postrzegane są jako osoby cyniczne z negatywnym nastawieniem
do życia.
Dodatkowymi objawami tego syndromu są zaburzenia postrzegania
świata, bezsenność, oraz dolegliwości fizyczne, takie jak szumy uszne
(tinnitus auris), zaburzenia pracy przewodu pokarmowego, bóle głowy, mięśni i
stawów, dezorientacja, obniżenie koncentracji, pamięci krótkotrwałej oraz
osłabienie systemu immunologicznego.
Jak rozpoznać przyczyny ?
Przyczyny syndromu wypalenia zawodowego są różnorodne i zależą od czynników
osobistych, socjalnych, społecznych; jak np.: przepracowanie, presja otoczenia,
perfekcjonizm, depresje, ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z
deficytem uwagi), problemy z partnerem i rodziną, bezrobocie, stres, przewlekłe
stany zapalne, deficyt bioenergetyczny, sport wyczynowy czy choroby (nowotwory,
szumy uszne).
Wiele osób zapadających na ten syndrom obsesyjnie dąży do osiągnięcia
sukcesu zawodowego, nawet kosztem zdrowia (również w czasie wolnym od pracy). U
osób tych prawie w ogóle nie następuje faza wypoczynku i relaksu.
Następstwa
W początkowej fazie mogą wystąpić takie objawy jak ciągłe zmęczenie
(odpoczynkiem nie jest nawet sen), bezsenność i brak apetytu, bóle głowy,
zaburzenia pracy przewodu pokarmowego, czy zaburzenia gospodarki lipidowej
(podwyższony poziom cholesterolu). W efekcie obniża się zaangażowanie w
pracy, pojawia się obarczanie winą (reakcja emocjonalna), frustracja oraz
dolegliwości fizyczne organizmu, takie jak nadwrażliwość na dźwięki,
(przejściowy) zanik słuchu i szumy uszne. Często też wycofanie, izolowanie.
Z czasem objawy te pogłębiają się, co może mieć poważne konsekwencje dla
zdrowia całego organizmu. Organizm poddany długotrwałemu stresowi jest narażony
na wzmożone wydzielanie hormonów, co powoduje, że jest w stanie ciągłej
gotowości, bez fazy odpoczynku.
Następstwem tego mogą być:
– zaburzenia snu, brak apetytu i zaburzenia seksualne
– zaburzenia przewodu pokarmowego
– migrena
– zaburzenia układu krążenia
– podatność na infekcje
– cukrzyca typu 2
– autyzm i ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi)
– bóle mięśni
– osłabienie wzroku
– choroby przyzębia
– nowotwory
– przyspieszenie procesów starzenia
Osoby, które cierpią na syndrom wypalenia, mogą popaść w stan
głębokich depresji, którym często towarzyszą myśli samobójcze.
Mitochondria i syndrom wypalenia zawodowego
Wymienione powyżej przyczyny, a przede wszystkim stres oksydacyjny i
nitrostatywny, stres psychiczny, przewlekłe stany zapalne, infekcje oraz
niedobór witamin, substancji nieorganicznych i pierwiastków śladowych może
doprowadzić do uszkodzenia mitochondriów.
Mitochondria nazywane są „elektrowniami komórek”, gdyż w nich produkowana
jest energia niezbędna dla nieustających procesów przemiany materii
zachodzących w całym naszym organizmie. Energia ta jest magazynowana w postaci
adenozynotrifosforanu (ATP) komórki, a w razie potrzeby zostaje uwolniona.
Dzienna produkcja ATP w naszych komórkach wynosi 70, przy czym aktualny zapas
wystarcza tylko na 5 sekund.
W każdej z naszych komórek znajduje się aż do 1.600 mitochondriów. W
przypadku uszkodzenia tych niewielkich organelli komórkowych, produkcja energii
jest redukowana, co prowadzi do wrażliwych zaburzeń naszej przemiany materii, a
w wyniku końcowym do zaburzeń w naszym organizmie. Jeżeli uszkodzonych jest
więcej niż 60% mitochondriów, zaczynają występować typowe objawy choroby
przewlekłej.
Profilaktyka i terapia
Najbardziej skutecznym środkiem leczenia syndromu wypalenia zawodowego jest
szybkie i konsekwentne działanie zapobiegawcze:
– wystarczająca ilość snu
– optymalne gospodarowanie energią i mikroelementami
– regularna aktywność fizyczna w rozsądnym wymiarze
– zdrowe odżywianie
– umiar w piciu alkoholu i kawy, unikać papierosów
– stosowanie technik relaksacyjnych i technik zarządzania stresem
– dbanie o kontakty towarzyskie i własne zainteresowania (hobby)
– nauka mówienia „nie”
Osoby, u których syndrom wypalenia zawodowego występuje w stanie
zaawansowanym potrzebują profesjonalnej pomocy.
Pierwszym, ważnym warunkiem w leczeniu syndromu jest fizyczne odzyskanie
równowagi i czasowe wycofanie się z obowiązków (zwolnienie pracy).
W leczeniu syndromu często zalecana jest terapia lekami
przeciwdepresyjnymi. Jest ona jednak ryzykowna, ponieważ burnout jest z reguły
następstwem stanu głębokiego wycieńczenia, przez co różni się od chorób
depresyjnych spowodowanych innymi czynnikami.
Substancje mitochondrialne
Jedną z podstawowych przyczyn syndromu burnout jest nieustający stres,
który prowadzi do:
– zwiększonego wydzielania hormonów (wpływa praktycznie na wszystkie
organy)
– podwyższonej przemiany (zużycia) energii
– stanów zapalnych
– obciążenia systemu immunologicznego
– podwyższonej produkcji wolnych rodników
Stresowi towarzyszy zwykle podwyższone zapotrzebowanie organizmu na
mikroelementy, takie jak koenzym Q10, witaminy, substancje nieorganiczne i
pierwiastki śladowe. Typowe przy stresie nieprawidłowe przyzwyczajenia
żywieniowe, jak spożywanie nadmiernych ilości Fast foodów i słodyczy, wpływają
również negatywnie na gospodarkę mikroelementami w organizmie.
Najważniejsze substancje, które mogą wspomagać terapię burnout to:
Koenzym Q10 (ubichinon i ubichinol)
Koenzym Q10 występuje we wszystkich komórkach naszego organizmu. Jest
substancją kluczową dla pozyskiwania energii w mitochondriach, przez co jest
niezbędny do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Koenzym Q10 to,
jedyny samodzielnie tworzony przez organizm antyoksydant (przeciwutleniacz)
charakteryzujący się lipofilowością (zdolność do rozpuszczania się w
tłuszczach). Odgrywa on niezwykle ważną rolę w ochronie komórek przed wolnymi rodnikami.
Przede wszystkim chroni same mitochondria, przed nadmierną produkcją wolnych
rodników. Koenzym Q10 pełni też inne istotne funkcje. Utrzymuje półpłynną
konsystencję błony komórkowej, niezbędną dla jej właściwego funkcjonowania,
oraz bierze udział w wymianie informacji i materii między komórkami. Ważnym
aspektem, który powinien mieć wpływ na wybór odpowiedniego preparatu Q10 jest
jego przyswajalność biologiczna (wysoka resorpcja, szybkie działanie)
Ponadto Q10 w postaci płynnej wchłaniany jest częściowo już przez błonę
śluzową jamy ustnej, przez co znacznie szybciej namierzalny jest we krwi.
Dzięki temu płynne preparaty Q10 mogą szybciej zapobiec sytuacji obniżenia
poziomu energii, który z reguły towarzyszy wszelkim obciążeniom fizycznym i psychicznym
organizmu.
Niacynamid (witamina B3) i ryboflawina (witamina B2)
Niacynamid i ryboflawina, podobnie jak koenzym Q10, występują we wszystkich
komórkach naszego organizmu. Obie są substancjami kluczowymi dla pozyskiwania
energii w mitochondriach i razem z koenzymem Q10 pracują jak „jeden mechanizm”,
przenosząc powstałe w procesie rozkładu składników pokarmowych, uwolnione
elektrony do koenzymu Q10.
Witamina B12 (kobalamina)
Witamina B12 należy do substancji mitotropowych ( dziła bezpośrednio na
mitochondria), i podobnie jak koenzym Q10, witamina B2 i B3 występuje we
wszystkich komórkach naszego organizmu. Pełni ważną funkcję m.in w metabolizmie
energetycznym oraz jest bardzo ważnym antyoksydantem.
Witamina B12 i stres nitrostatywny.
Stres nitrostatywny obciąża stan pamięci witaminy B12, a powstaje w
następstwie ciągłej i nadmiernej produkcji tlenku azotu (NO) i jego reaktywnych
form, jak np.: nadtlenoazotyn (ONOO-).
Nadtlenoazotyn powstaje podczas podwyższonej zawartości reaktywnych form
tlenu w komórkach, co jest spowodowane obniżoną przemianą energii w
mitochondriach.
Tlenek azotu zaliczany jest do wolnych rodników i tworzony jest w wielu
komórkach naszego organizmu przez: enzymy, syntezę tlenku azotu (NOS), z
argininy – organicznego związku chemicznego z grupy aminokwasów oraz z tlenu.
Jako produkt uboczny powstaje przy tym m.in.: cytrulina – organiczny
związek chemiczny z grupy aminokwasów.
Cytrulina wydalana jest z organizmu przez nerki oraz płuca. Im więcej tlenku
azotu powstaje w naszym organizmie, tym większe jest jej stężenie w moczu i
powietrzu oddechowym, dzięki czemu przez określenie zawartości cytruliny w
moczu i powietrzu oddechowym, można stwierdzić podwyższoną zawartość NO w
organizmie.
Tlenek azotu, występujący we właściwym fizjologicznym stężeniu i w krótkim
czasie połowicznego rozpadu, pełni rolę substancji semiochemicznej
(przekaźnika) i regulatora przemiany materii, której zadaniem jest:
* uczestniczenie w rozszerzaniu naczyń krwionośnych;
* pełnienie roli neuroprzekaźnika w komórkach nerwowych;
* bierze udział w regulacji przemiany materii w mitochondriach w czasie
syntezy komórkowej, przy proliferacji (namnażaniu) tkanek i przy regulacji zużycia
materii;
* pełni ważne funkcje w układzie immunologicznym;
Długotrwałe podwyższone stężenie tlenku azotu w organizmie ma negatywny
wpływ na zdrowie, a przede wszystkim na energetyczne przetwarzanie składników
pokarmowych (tłuszczy, węglowodanów i białka), co może doprowadzić do
podwyższonego zapotrzebowania bioenergetycznego.
Tlenek azotu może znajdować się w interakcji z przemianą materii. Aktualne
stężenie NO wpływa na poziom energii, czego rezultatem może być wydłużenie
czasu potrzebnego do odpoczynku i regeneracji organizmu, obniżenie koncentracji
i wycieńczenie.
Zarówno tlenek azotu (NO) jak i nadtlenoazotyn (ONOO-) mogą prowadzić do
obciążenia mitochondriów („elektrowni komórek”).
Powodem podwyższonego stężenia NO może być:
* stres
* uszkodzenie kręgosłupa w odcinku szyjnym
* pokarm zawierający duże stężenie azotanów
* częste przyjmowanie leków takich jak: antybiotyki, statyny, tabletki na
potencję
* metale ciężkie
* fizyczne obciążenie organizmu powiązane z wysokim zużyciem tlenu
Witamina B12 jest istotnym „przeciwnikiem” NO. Potrafi łączyć,
a tym samym neutralizować zarówno tlenek azotu jak i nadtlenoazotyn.
Długotrwałe podwyższone stężenie tlenku azotu w organizmie może prowadzić do
niedoboru witaminy B12. Dodatkowe przyjmowanie witaminy B12 jako suplementu
diety (przynajmniej 500μg) pokrywa dzienne jej zapotrzebowanie i jest
doskonałym wzbogaceniem niezrównoważonej i jednostronnej diety.
Witamina D3
Witamina D3 należy do grupy
witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. W naszym organizmie pełni wiele funkcji,
m.in. przyczynia się do normalnego funkcjonowania systemu immunologicznego, a
występując w roli antyoksydantu (przeciwutleniacza) chroni mitochondria przede
wszystkim przed utlenianiem spowodowanym przez wolne rodniki.
U pacjentów cierpiących na syndrom wypalenia zawodowego często stwierdza
się niedobór witamin z grupy D. Regularne przyjmowanie 4.000 – 8.000 m.j.
dziennie wystarcza do pokrycia niedoboru witaminy D3.
Witamina C
Witamina C (kwas l-
askorbinowy) uważa się za najważniejszy przeciwutleniacz i skuteczny pochłaniacz
wolnych rodników. Poza tym pełni funkcję regeneratora witaminy E.
Witamina C przyjmowana jest w dawce w wysokości 500 – 1000 mg i działa
przez krótki czas, jej nadmiar jest wydalany z organizmu z moczem. Aby
zagwarantować stałe stężenie witaminy C w organizmie, a przy tym ochronić nerki
przed przeciążeniem należy przyjmować produkty równomiernie pokrywające jej
zapotrzebowanie przez dłuższy czas (6 – 8 godzin).
Magnez
Magnez jest składnikiem
mineralnym niezbędnym do sprawnego przebiegu licznych procesów naszego metabolizmu
i jest częścią składową ponad 300 enzymów.
Obok koenzymu Q10, niacynamidu (witaminy B3) i ryboflawiny (witaminy B2),
magnez odgrywa główną rolę w procesach pozyskiwania energii w mitochondriach
(„elektrowniach”) naszych komórek. Aktywuje określone enzymy w łańcuchu
oddechowym, w wewnętrznej membranie mitochondrialnej, która jest miejscem
pozyskiwania energii w komórce.
Magnez pełni ważne zadanie w metabolizmie hormonów – redukuje uwalnianie
hormonów stresu i tłumi reakcje stresowe w organizmie. Dlatego niedobór magnezu
może prowadzić do nadpobudliwości, napięcia, drażliwości, nerwowości i
podwyższonej podatności na stres.
Selen i cynk
Koenzym Q10 występuje zarówno w postaci zredukowanej (ubichinol), jak
i w postaci utlenionej (chinon), w idealnym przypadku w proporcji 90 : 10.
Stres oksydacyjny powoduje zaburzenie tych proporcji, co niekorzystnie wpływa
na oddychanie komórkowe. Dostateczne zaopatrzenie organizmu w selen i cynk może unormować
proporcje między ubichinolem a chinonem. Ponadto selen i cynk, jako niezbędne
składniki mineralne, pełnią wiele innych funkcji w naszym organizmie, są m.in.
częścią składową enzymów antyoksydacyjnych, skutecznie niszczących wolne
rodniki.
Nie wszyscy wiedzą o tym, że 30% społeczeństwa cierpi na niedobór cynku.
Glutation
Glutation należy również
do substancji mitochondrialnych i znajduje się w mitochondriach każdej komórki
naszego organizmu.
Glutation w postaci zredukowanej jest jednym z najważniejszych
antyoksydantów i chroni mitochondria i inne organelle komórkowe przed
zniszczeniem przez wolne rodniki. Ponadto pełni ważne funkcje przy detoksykacji
szkodliwych substancji, w systemie immunologicznym i w zaopatrywaniu w tlen
naszych komórek.
Dla ulepszenia fizjologicznego funkcjonowania glutationu niezbędne jest
zapewnienie wystarczającego zapotrzebowania składników mineralnych – selenu,
cynku i manganu oraz witamin B12, C, E i kwas foliowy.
Teoria mówiąca, że glutation nie jest wchłaniany przez organizm w postaci
suplementu, została naukowo podważona.
U pacjentów z syndromem burnout często stwierdza się niedobór glutationu,
co ogranicza wiele funkcji ich organizmu. Dodatkowe przyjmowanie glutationu
chroni nasze mitochondria (tworzenie energii) i komórki, wzmacnia system
immunologiczny i wspomaga oczyszczanie naszego organizmu, co może prowadzić do
znacznego polepszenia samopoczucia pacjentów.
Kwasy tłuszczowe omega 3
Kwasy tłuszczowe omega
3 są podstawowym składnikiem membrany komórkowej. Dbają o sprawną
wymianę metaboliczną komórek i dobre ukrwienie. Ponadto mają właściwości
powstrzymywania stanów zapalnych.
Bezpośrednim źródłem kwasów tłuszczowych omega 3 są ryby morskie: łosoś,
makrela, sardynki, śledź i tuńczyk. Przy dużym zapotrzebowaniu na kwasy
tłuszczowe omega – 3 i dla osób niejedzących ryb wskazane jest przyjmowanie
suplementów kwasów tłuszczowych.
Źródłohttp://www.imma-polska.pl/syndrom-burnout/
www.zdrowiezroslin.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz