Cynk pierwiastek zdrowia i urody

Cynk jest mikroelementem niezbędnym dla wielu ważnych procesów zachodzących w organizmie człowieka. Odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, hormonalnego, pokarmowego i płciowego. To pierwiastek wchodzący w skład ponad 200 enzymów, biorących udział w wielu reakcjach chemicznych i procesach metabolicznych organizmu. Ważny jest dla gospodarki węglowodanów, produkcji testosteronu oraz czynności narządu wzroku. Od cynku w dużej mierze zależy stan skóry, śluzówek, paznokci i włosów. Cynk jest, więc niezbędny dla normalnego funkcjonowania całego organizmu.

O biologicznej roli cynku nauka dowiedziała się w końcu XIX wieku, chociaż maść cynkową wykorzystywano już 5 000 lat temu. W ostatnich latach publikowane badania naukowe pokazują jak ogromną rolę odgrywa cynk w organizmie. Naukowcy stwierdzają, że: "cynk jest tak podstawowym elementem ludzkiego zdrowia, że nawet najmniejszy jego niedobór jest katastrofą". Jeśli cynku zaczyna brakować, nasz organizm „strajkuje”. Niestety, niedobory cynku są bardzo powszechne. W wielu prowadzonych badaniach stwierdza się utajone niedobory tego pierwiastka.

Badania wykazują, że dzieci w wieku od 3 do 5 lat mają niedobór cynku w 70-75%!

Konieczna jest suplementacja cynkiem. Bardzo ważna jest jednak przyswajalność danego produktu. Najlepiej przyswajalny i tolerowany przez organizm jest cynk w postaci organicznego związku - mleczanu cynku.

Wyjałowienie gleby, stosowanie nawozów wytrącających cynk z roślin powodują brak cynku w żywności. Ponadto w dzisiejszych czasach spożywanie bardzo dużych ilości węglowodanów, do metabolizmu, których zużywany jest cynk, może doprowadzić do rozwoju całego szeregu poważnych zaburzeń i chorób, takich jak:

• cukrzyca,
• zaburzenia funkcji układu odpornościowego,
• częste infekcje wirusowe, stany zapalne,
• zakażenia grzybicze,
• alergie pokarmowe,
• choroby autoimmunologiczne (RZS, łuszczyca, gościec, choroba Crohna i inne),
• choroby stawów,
• choroby serca,
• zaburzenia pracy mózgu, osłabienie pamięci, depresja,
• zaburzenie rozwoju płciowego, bezpłodność,
• gruczolak i rak prostaty,
• choroby nowotworowe,
• zaburzenia trawienia, owrzodzenie żołądka i dwunastnicy, wrzodziejące zapalenie jelit,
• nie gojące się rany,
• choroby skóry, trądzik, atopowe zapalenie skóry,
• uczucie stałego zmęczenia,
• utrata apetytu, łaknienie na słodycze,
• zmniejszenie wyczuwania i rozpoznawania zapachów i smaków,
• uzależnienie alkoholowe,
• zaćma, kurza ślepota,
• zaburzenia słuchu,
• zaburzenia wzrostu u dzieci.

Cynk jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Uczestniczy w produkcji limfocytów T, syntezie immunoglobulin (przeciwciał), w wydzielaniu hormonu tymuliny przez grasicę - główny organ układu odpornościowego u dzieci.

Według badań przyjmowanie, przez co najmniej pięć miesięcy suplementów cynku zmniejsza częstotliwość przeziębień. Dzieci, które przyjmowały cynk, rzadziej opuszczały zajęcia w szkole i rzadziej przepisywano im antybiotyki w porównaniu do grupy biorącej placebo. Suplementacja cynkiem pomaga również w szybszym powrocie do zdrowia po przebytych chorobach takich jak grypa, przeziębienie, zapalenie gardła.

Niedobór cynku powoduje zaburzenia czynności układu immunologicznego takie jak alergia i choroby autoimmunologiczne: RZS, SM, łuszczyca, atopowe zapalenie skóry, choroba Crohna i inne. Badania wykazują, że osoby, cierpiące na alergie pokarmowe i choroby autoimmunologiczne mają obniżony poziom cynku w organizmie.

Niski poziom cynku ma duże znaczenie przy rozwoju większości rodzajów raka. Cynk jest skutecznym antyoksydantem chroniącym nasze komórki przed szkodliwym wpływem wolnych rodników, które powodują uszkodzenia DNA, mutacje komórek i ich rozmnażanie, co prowadzi do rozwoju choroby nowotworowej. Cynk ma duży wpływ na prawidłową proliferację komórek, budowę DNA i RNA. Najnowsze badania wiążą niedobór cynku z rozwojem raka piersi, jelita, jajników, prostaty, jąder, płuc, skóry i białaczką.

Cynk jest konieczny do utrzymania dobrego stanu śródbłonka naczyń krwionośnych. Niski poziom cynku powoduje ubytki w śródbłonku, co prowadzi do rozwoju blaszek miażdżycowych. Badania ujawniają, że deficyty cynku zwiększają negatywne skutki diety wysoko tłuszczowej bogatej w cholesterol na zdrowie układu krwionośnego. Natomiast prawidłowy poziom cynku zmniejsza rozwój chorób serca.

Cynk odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu gruczołów dokrewnych - przysadki mózgowej, nadnerczy, trzustki, gruczołów płciowych i produkcji wszystkich rodzajów hormonów naszego organizmu. Normalizuje czynności hormonów przysadki mózgowej, odpowiedzialnej za prawidłowy wzrost, ciśnienie tętnicze krwi i regulację wydalania moczu. Produkcja hormonu wzrostu zależy od poziomu cynku w organizmie. Na podstawie badań przeprowadzonych wśród biednych egipskich chłopców charakteryzujących się niskim wzrostem, naukowcy dowiedli, że zmiana sposobu żywienia i wzbogacenie diety w cynk wpłynęły na stymulację ich wzrostu.

Dowiedziono także, iż ten cenny minerał uczestniczy w produkcji insuliny w trzustce, w związku, z czym jest bardzo pomocny w walce z cukrzycą. Poza tym, cynk jest niezbędny dla prawidłowego działania insuliny, ponieważ aktywuje receptory insulinowe na błonach komórkowych, do których podłącza się insulina, żeby glukoza mogła dostać się wewnątrz komórki i zostać użyta, jako energia. Proces łączenia insuliny z komórką jest nazywany "wrażliwością insulinową" i znaczy, że komórki są czułe na nią. Jeśli komórka jest oporna na insulinę, glukoza zostanie w krwioobiegu, utrzymując wysoki poziom cukru we krwi, co poprowadzi do komplikacji cukrzycy - angiopatii, retinopatii i nefropatii oraz do magazynowania tłuszczu. 

Zgodnie z badaniami opublikowanymi w 2009 w magazynie Clinical Nutrition, cynk odgrywa kluczową rolę w funkcjach hormonalnych tarczycy. Bez obecności cynku, tarczyca nie może przekształcić nieaktywnego hormonu T4 w aktywny hormon T.

Co więcej, również podwzgórze potrzebuje cynku, aby wytworzyć hormon używany do sygnalizowania przysadce mózgowej, by ta aktywowała tarczycę. To wszystko oznacza, że u osoby z niskim poziomem cynku w organizmie są bardziej narażone na wystąpienie niedoczynności tarczycy i otyłości. Naukowcy odkryli również, że cynk jest ważny dla aktywności receptorów hormonów tarczycy zlokalizowanych wewnątrz komórek ciała.

Cynk jest mikroelementem obecnym we wszystkich komórkach i tkankach ludzkiego organizmu. Najwięcej cynku znajduje się w jądrach, gruczole krokowym, a największe stężenie cynku spośród wszystkich płynów ustrojowych stwierdza się w nasieniu, dla tego cynk jest nazywany "elementem męskim". Cynk jest niezbędny do prawidłowej produkcji testosteronu oraz rozwoju i czynności kanalików nasiennych. Suplementacja preparatami cynku może istotnie wpłynąć na zwiększenie ilości plemników. Cynk uczestniczy w produkcji gonadotropiny – hormonu odpowiedzialnego za prawidłowy rozwój genitaliów (w szczególności u chłopców).

Niski poziom cynku u chłopaków powoduje spowolnienie okresu dojrzewania płciowego, a u mężczyzn zaburza produkcję testosteronu, zwiększając ryzyko rozwoju raka prostaty i bezpłodności. Niedobór cynku jest również powiązany z niskim libido i potencją.

Niedawno opublikowane badanie przeprowadzone na grupie 88 mężczyzn w wieku od 40 do 60 lat wykazało, że badani posiadający testosteron w normie, mieli znacznie wyższy poziom cynku od osób z niskim poziomem tego hormonu. Niski poziom cynku został bezpośrednio powiązany z niskim poziomem testosteronu, co zwiększa ryzyko wystąpienia objawów męskiej menopauzy.

Prawidłowy poziom cynku bezpośrednio wpływa na kondycję, siłę i przyrost mięśni podczas treningów, ponieważ gra pierwszoplanową rolę w produkcji hormonów anabolicznych: testosteronu, hormonu wzrostu i insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1).

Tkanka prostaty wymaga ponad dziesięciokrotnie więcej cynku, niż jakakolwiek inna tkanka w ciele, aby utrzymać swoją funkcje. Prawidłowy poziom cynku w prostacie zapobiega stanowi zapalnemu, uszkodzeniu komórek i rozwojowi raka. Istnieją dowody na to, że suplementacja cynkiem u mężczyzn, chorych na łagodny przerost prostaty może zredukować zmiany oraz zahamować procesy nowotworowe.

Badania pokazały, że podawanie wysokiej, terapeutycznej dawki cynku szczurom z rakiem prostaty zatrzymało rozmnażanie się komórek rakowych i pomogło w utrzymaniu wagi ciała. Zmniejszyły się również markery, a poziom enzymów uległ poprawie. W grupie placebo odnotowano przyspieszenie rozwoju komórek rakowych i utratę masy ciała. 

Cynk wzmaga również produkcję żeńskich hormonów płciowych, bierze udział w procesie wzrostu oocytu i jajeczka. Dla tego niedobór cynku może powodować bezpłodność także u kobiet. Cynk jest bardzo ważny również dla podziału komórek po zapłodnieniu i prawidłowego rozwoju płodu (może między innymi zapobiegać wadom cewy nerwowej).

W centralnym układzie nerwowym ssaków obecne są duże ilości jonów cynku. Cynk odkrywa ważną rolę w pracy mózgu, gdyż wpływa na przekazywanie sygnałów nerwowych w niektórych jego obszarach - wykazali naukowcy z Frankfurtu. Jest niezbędny w metabolizmie melatoniny i dopaminy. Badanie przeprowadzone na szczurach wykazało efekty suplementowania zapłodnionych samic cynkiem podczas ciąży i karmienia. Odkryto, że ich potomkowie miały lepszą pamięć przestrzenną i ogólny wyższy rozwój zdolności umysłowych. Duża dawka cynku dawała najlepsze wyniki. Badania na ludziach są ograniczone, jednak dane o tym jak cynk wpływa na leczenie zaburzenia nadpobudliwości ujawniają jego znaczenie. Badania wykazują, że dzieci z ADHD mają niższy poziom cynku, niż dzieci zdrowe.

Najnowsze badanie zamieszczone na łamach Journal of Affective Disorders ujawniło, że niedobory cynku wpływają na występowanie depresji. Większy wpływ poziomu cynku na depresję zaobserwowano u kobiet niż u mężczyzn. Kobiety biorące udział w tym badaniu, będąc na lekach antydepresyjnych i z niskim poziomem cynku miały pięciokrotnie większe ryzyko utrzymania się depresji. Podejrzewa się, że zależność pomiędzy płcią a niskim poziomem cynku i depresją jest powiązana z tym jak cynk wpływa na produkcje estrogenu. U kobiet, estrogen jest zaangażowany w produkcję serotoniny – neurotransmitera odpowiadającego za poczucie szczęścia – a suplementacja cynkiem może zwiększyć gęstość receptorów serotoniny w mózgu. Liczne badania naukowe wykazały, że niedostateczna ilości cynku w organizmie, szczególnie u osób po 50 roku życia, prowadzi do pogorszenia się wzroku i ma wpływ na rozwój „kurzej ślepoty”. Cynk, przedłużając i wzmagając działanie witaminy A, odpowiedzialnej za procesy widzenia, warunkuje prawidłową strukturę i funkcje oka, zapobiegając tym samym zapaleniom spojówek i innym chorobom oczu. 

Cynk posiada właściwości przyspieszające leczenie i znacznie skraca czas gojenia ran. Stymuluje produkcję kolagenu, regeneracje tkanek, przyspiesza odnowę naskórka. Lekarze przepisują go osobom, które mają problem z częstym występowaniem stanów ropnych i zapalnych skóry, podczas kuracji przeciw trądzikowych oraz w przypadku ran pooperacyjnych.

Ten cenny minerał pomaga zachować zdrowy i atrakcyjny wygląd skóry, paznokci i włosów. Cynk nie bez powodu nazywany jest pierwiastkiem zdrowia i urody. Łatwo zauważalnym objawem niedoboru cynku mogą być problemy z cerą lub matowe, łamliwe, włosy i paznokcie. Niedobór cynku przyspiesza procesy starzenia.

Na niedobory tego cennego pierwiastka narażeni są w szczególności ludzie w wieku podeszłym, chorzy, rekonwalescenci, dzieci oraz młodzież w okresie pokwitania, kobiety w ciąży, matki karmiące, osoby stosujące niskokaloryczną dietę, spożywające dużo słodyczy, wegetarianie. Zmniejszone stężenie tego pierwiastka stwierdza się u osób z chorobami nerek, wątroby, nadużywających alkohol oraz żyjących w nadmiernym stresie.

Działanie cynku

• wzmacnia odporność,
• normalizuje funkcję układu immunologicznego, zapobiega i zmniejsza procesy autoimmunologiczne,
• działa przeciwalergicznie,
• normalizuje czynności przysadki mózgowej, produkcję hormonu wzrostu,
• niezbędny dla produkcji wszystkich hormonów w gruczołach dokrewnych,
• zapobiega rozwojowi miażdżycy,
• reguluje poziom cukru we krwi, zwiększa "wrażliwość insulinową", zapobiega cukrzycy i jej komplikacjom,
• reguluje funkcjonalność gruczołu krokowego i jąder,
• wpływa na rozwój płciowy, aktywność seksualną, produkcję spermy,
• zapobiega przerostowi i zmianom nowotworowym prostaty,
• aktywuje funkcje mózgu,
• poprawia wzrok,
• ma wpływ na zmysł smaku, poprawia apetyt,
• odpowiada za stan skóry, śluzówek, paznokci, włosów, zapobiega łysieniu,
• ma wpływ na gojenie oparzeń i ran.

Stosowanie

• zaburzenie odporności i skłonność do częstych przeziębień szczególnie u dzieci i ludzi w podeszłym wieku,
• alergie,
• choroby autoimmunologiczne,
• choroby układu trawiennego (żołądka, wątroby, trzustki),
• cukrzyca i jej profilaktyka,
• miażdżyca, choroby serca,
• zapalenie i przerost prostaty,
• męska i żeńska bezpłodność,
• ciąża, okres karmienia piersią,
• w okresie szybkiego wzrastania i dojrzewania u młodzieży,
• niski wzrost i opóźnienie rozwoju płciowego dziecka,
• choroby układu nerwowego i zaburzenia psychiczne (ADHD, depresja i inne),
• patologie skóry (trądzik, łuszczyca, ropne wysypki, rany na języku i dziąsłach),
• złe gojenie się ran,
• zaburzenie ostrości widzenia podczas zmroku, krótkowzroczność,
• chroniczne przemęczenie.

Przeciwwskazania

nie stwierdzono

Cynk dawkowanie. Normy dla spożycia cynku

Średnie zapotrzebowanie na cynk dla mężczyzn wynosi 9,4 mg/d, a dla kobiet 6,8 mg/d.

Niedobór cynku w organizmie: objawy

Brak apetytu, suchość w ustach, choroby skóry i zmniejszenie libido – tak mogą objawiać się niedobory cynku. O braku tego pierwiastka świadczą również podatność na infekcje wirusowe i bakteryjne, utrata smaku i węchu, pogorszenie pamięci, uczucie znużenia oraz zmniejszenie tolerancji na alkohol. Uważa się, że niedobór cynku może być ważnym czynnikiem przyczyniającym się do rozwoju choroby Alzheimera.

Najbogatsze źródła cynku

Spośród wszystkich produktów największą zawartością cynku odznaczają się małże oraz ostrygi wędzone i surowe. Ponadto cynk zawierają m.in. (w 100 g):

·         wątroba cielęca - 8,40 mg

·         pestki dyni - 7,50 mg

·         wątroba wieprzowa – 4,5 mg

·         ser ementaler tłusty - 4,05 mg

·         pieczeń wołowa – 3,76 mg

·         fasola biała, nasiona suche – 3,77 mg

·         kasza gryczana - 3,50 mg

·         migdały – 3,19 mg

·         czekolada gorzka - 2,43 mg

·         groszek zielony – 1,4 mg

Warto wiedzieć, że cynk, podobnie jak żelazo, jest lepiej przyswajany z produktów zwierzęcych niż z roślinnych.

www.zdrowiezroslin.pl

Piśmiennictwo

Shankar AH, Prasad AS. Zinc and immune function: the biological basis of altered resistance to infection. Am J Clin Nutr. 1998 Aug;68(2 Suppl):447S-463S. Accessed October 17th 2013.

Wong, C., Ho, E. Zinc and its Role in Age-Related Inflammation and Immune Dysfunction. Molecular Nutrition and Food Research. 2012. 56, 77-87.

Kaltenberg J, Plum LM, Ober-Blöbaum JL, Hönscheid A, Rink L, Haase H. Zinc signals promote IL-2-dependent proliferation of T cells. Eur J Immunol. 2010 May;40(5):1496-503.

Wolfgang Maret, Harold H. Sandstead. Zinc requirements and the risks and benefits of zinc supplementation. Journal of Trace Elements in Medicine and Biology. Volume 20, Issue 1, 10 May 2006, Pages 3–18. Accessed October 17th 2013.

Ortega, R., Rodriguez, E., et al. Poor Zinc Status is Associated with Increased Risk of Insulin Resistance in Spanish Children. British Journal of Nutrition. 2012. 107, 398-404.

Banudevi, S., Elumalai, P., et al. Chemopreventive Effects of Zinc on Prostate Carcinogenesis Induced by N-Methyl-N-Nitrosourea and Testosterone in Adult Male Spargue-Dawley Rats. Journal of Cancer Research and Clinical Oncology. 2011. 137(4), 677-86.

Gumulec, J., Masarik, M., et al. Molecular Mechanisms of Zinc in Prostate Cancer. Klinical Onkology. 2011. 24(4), 249-255.

Maxwell C, Volpe SL, Ann Nutr Metab. Effect of Zinc Supplementation on Thyroid Hormone Function. A Case Study of Two College Females, 2007; 51(2): 188-194.

Chang, C., Choi, J., Kim, H., Park, S. Correlation Between Serum Testosterone Level and Concentrations of Copper and Zinc in Hair Tissue. Biological Trace Element Research. 14 June 2011. Published Ahead of Print.

Neek, L., Gaeini, A., Choobineh, S. Effect of Zinc and Selenium Supplementation on Serum Testosterone and Plasma Lactate in Cyclist After an Exhaustive Exercise Bout. Biological Trace Element Research. 9 July 2011. Published Ahead of Print.

Tian, X., Diaz, F. Zinc Depletion Causes Multiple Defects in Ovarian Function During the Periovulatory Period in Mice. Endocrinology. 2012. 153(2), 873-886.

Piechal, A, Blecharz-Klin, K., et al. Maternal Zinc Supplementation Improves Spatial Memory in Rat Pups.Biological Trace elements Research. January 2012. Published Ahead of Print.

Shinjini, B., Taneja, S. Zinc and Cognitive Development. British Journal of Nutrition. 2001. 85(Suppl 2), 139-145.

Maylor, E., Simpson, E., et al. Effects of Zinc Supplementation on Cognitive Function in Healthy Middle-Aged and Older Adults: the ZENITH Study. British Journal of Nutrition. 2006. 96, 752-760.

Maseregian, N., Hall, S., et al. Low Dietary or Supplemental Zinc is Associated with Depression Symptoms Among Women, But not Men, in a Population-Based Epidemiological Survey. Journal of Affective Disorders. October 2011. Published Ahead of Print.

Dodig-Cukovic, K., Dovhang, J., et al. The Role of Zinc in the Treatment of Hyperactivity Disorder in Children.Acta Medica Croatica. 2009. 63(4), 307313.

Bilici, M., Yildrim, F., et al. Double-Blind, Placebo-Controlled Study of Zinc Sulfate in the Treatment of Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Progress in Neuropsychopharmacology and Biological Psychiatry. 2004. 28(1), 181-190.

Yary, T., Aazami, S. Dietary Intake of Zinc was Inversely Associated with Depression. Biological Trace Element Research. September 2011. Published Ahead of Print.

Agren MS. Studies on zinc in wound healing. Acta Derm Venereol Suppl (Stockh). 1990;154:1-36. Accessed October 17th 2013.

Źródło: Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.

http://rasmed.pl/biocynk-podstawa-odzywiania/

INFORMACJE ZAMIESZCZONE NA TEJ STRONIE INTERNETOWEJ SŁUŻĄ JEDYNIE DO CELÓW INFORMACYJNYCH. W PRZYPADKU KONKRETNYCH SCHORZEŃ SKONSULTUJ SIĘ Z LEKARZEM.