Czy starzejąc się musimy chorować?

Stany zapalne o niewielkim nasileniu mogą być nie tylko przyczyną samego starzenia się, ale i wielu chorób związanych z wiekiem, takich jak np. nowotwory, miażdżyca tętnic, demencja, choroba Alzheimera, depresja, otyłość, insulinooporność, cukrzyca typu 2, owrzodzenia żołądka i jelit, uszkodzenia wątroby czy zespół jelita drażliwego. Kurkumina hamując te procesy powoduje, że możemy starzeć się wolniej, a co najważniejsze – zdrowo!

Organizm każdego człowieka ulega starzeniu. Jednakże proces starzenia, w przeciwieństwie do koncepcji długowieczności, nie jest uwarunkowany genetycznie. Kluczowym elementem procesu starzenia się organizmu jest starzenie się układu odpornościowego, które może mieć częściowy wpływ na zmiany immunologiczne związane z wiekiem. W wyniku powyższego dochodzi do przewlekłego stanu prozapalnego o niewielkim nasileniu (inflamm-ageing, czyli starzenie się w stanie zapalnym). Chociaż proces starzenia sam w sobie nie jest chorobą, to w jego wyniku organizm staje się podatny na wiele z nich. Wysunięto hipotezę, że stany zapalne o niewielkim nasileniu mogą być nie tylko przyczyną samego starzenia się (inflamm-ageing i SASP), ale i wielu chorób związanych z wiekiem, takich jak np. nowotwory, miażdżyca tętnic, demencja, choroba Alzheimera, depresja, otyłość, insulinooporność, cukrzyca typu 2.

Założenie, że pomiędzy procesem starzenia a chorobami związanymi z wiekiem istnieje powiązanie, nasuwa zasadnicze pytanie, czy koncentracja wysiłków na samym wyleczeniu chorób związanych z wiekiem jest optymalnym sposobem na zdrowsze i wygodniejsze życie starszych. Rzeczywiście, przedstawiono nową strategię, która - miejmy nadzieję - sprawi, że starzenie się będzie zdrowe. Ostatnio postulowano, że interwencje ukierunkowane na spowolnienie procesu starzenia mogłyby przynieść o wiele więcej korzyści niż celowanie w poszczególne choroby. Mogą pomagać zapobiegać chorobom i procesowi starzenia. Teoria ewolucji Kirkwooda (ang. disposable soma) mówi, że starzenie się jest procesem nieuniknionym, ale jednocześnie plastycznym i podatnym na sterowanie. Możliwe, że właśnie za pomocą interwencji dietetycznych, farmaceutycznych lub zmian genetycznych można przedłużyć długość życia.

Kurkumina, jako potencjalne rozwiązanie dla długowieczności

Nutraceutyki to składniki pokarmowe, które posiadają udowodnione, korzystne właściwości fizjologiczne lub ochronne przed chorobami przewlekłymi. Znaczenie kurkuminy, jako nutraceutyka podkreśla wiele dowodów naukowych potwierdzających jej właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne in vitro i in vivo.

Kurkumina jest cząsteczką roślinną otrzymywaną z kłącza ostryżu, zwanego też kurkumą (Curcuma longa), nadającą indyjskiej curry żółte zabarwienie. W medycynie indyjskiej i chińskiej kurkuminę od tysiącleci stosuje się w leczeniu wielu chorób i jako środek przyspieszający gojenie ran.

Ostatnio naukowcy poświęcają jej wiele uwagi ze względu na to, że posiada niespotykaną liczbę celów cząsteczkowych (ang. molecular targets), uzasadniających jej działanie chemoprewencyjne, antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Najdalej idące konsekwencje fizjologiczne wydają się znajdować źródło w aktywności kurkuminy, jako inhibitora działania czynnika transkrypcji NF-kB. Czynnik transkrypcji NF-kB jest kluczowym regulatorem procesu zapalnego, aktywującym ekspresję wielu cytokin prozapalnych. Wiele efektów działania kurkuminy można również wyjaśnić zdolnością cząsteczki do opanowania ostrego i przewlekłego zapalenia poprzez oczyszczanie z reaktywnych form tlenu i azotu i wzmocnienie antyoksydacyjnego mechanizmu obronnego. Kurkumina to jednak nie tylko prosty przeciwutleniacz. To czynnik elektrofilowy, który uruchamia szlak sygnalizacyjny Nrf2/ARE, odgrywający kluczową rolę w aktywacji enzymów antyoksydacyjnych, enzymów drugiej fazy, a także tzw. Witagenów, które mogą mieć decydujące znaczenie w rozwoju chorób wywołanych stresem oksydacyjnym.

Liczba obserwacji potwierdzających korzystne działanie kurkuminy, jako czynnika chroniącego przed różnymi chorobami, zwłaszcza chorobami związanymi z wiekiem, wciąż rośnie. Wydaje się, że nadzwyczajna moc kurkuminy, wynika z zapalnego podłoża wielu chorób i aktywności przeciwzapalnych samej kurkuminy. Istnieje przekonujący i racjonalny argument przemawiający za zdolnością kurkuminy do wywierania wpływu na proces starzenia komórkowego i opóźnienia starzenia.

Historia medycznego zastosowania ostryżu długiego (kurkumy)

Medyczna historia ostryżu długiego (zwanego również kurkumą) ma co najmniej 2500 lat. Ayurweda, Unani, Siddha i medycyna chińska zalecają ostryż na wiele zaburzeń i chorób. Kompedium Ajurwedyczne Sustrua, z 250 roku p.n.e poleca maść zawierającą kurkumę na łagodzenie objawów zatrucia żywnością.

W tradycyjnej medycynie hinduskiej wykorzystuje się proszek z ostryżu na zaburzenia pęcherzyka żółciowego, anoreksję, katar, kaszel, dolegliwości cukrzycowe, zaburzenia wątrobowe, reumatyczne, nadwerężenia i opuchlizny spowodowane urazami oraz zapalenie zatok. Zewnętrznie, suszone kłącze stosowano na świeże rany i ukąszenia owadów oraz wspomagająco w leczeniu ospy wietrznej i ospy.

Tradycyjna medycyna chińska używa kurkumy w chorobach związanych z bólem brzucha, brakiem miesiączkowania, ostrymi bólami miesiączkowymi, rozpierającymi lub kłującymi bólami w klatce piersiowej i brzuchu, zaburzeniami świadomości podczas gorączkowania,   epilepsją, maniami czy żółtaczką.

Jest też stosowana miejscowo na wrzody, rany, egzemę i stany zapalne.

W systemach medycyny Ajurwedy jak i Siddha, pasta z turmeryku jest stosowana miejscowo do leczenia wrzodów i świerzbu. Z kolei himalajski system medyczny zaleca ostryż,  jako środek antykoncepcyjny oraz w leczeniu obrzęków, ukąszeń owadów, ran, kokluszu, stanów zapalnych, obrażeń wewnętrznych, wyprysków oraz jako tonik do skóry.

Medycyna chińska poleca ostryż na poprawę przepływu chi (energii życiowej), zaburzenia przepływu krwi, oczyszczanie serca z gorąca, aby złagodzić objawy depresji oraz chłodzenie krwi w celu zatrzymania krwawienia. Roślinie tej przypisuje się moce hamujące krwotoki i rozpuszczające skrzepy. W medycynie Unani turmeryk stosuje się w przypadkach takich, jak zaburzenia wątroby i żółtaczka. Smaruje się nim wrzody i stany zapalne. Pieczone kłącze używane jest, jako składnik preparatu na czerwonkę. Kurkuma zawarta jest również w proszkach i pastach do mycia zębów.

Co to jest kurkumina?

Kurkumina jest polifenolem, znajdującym się w kłączu ostryżu długiego, zwanego w Polsce kurkumą. Łacińska nazwa ostryżu to curcuma longa. Kłącze ostryżu suszy się i ściera na proszek, uzyskując w ten sposób przyprawę kurkumę, coraz bardziej popularną w naszych sklepach i kuchni. Kurkuma jest też podstawowym składnikiem curry. To właśnie jej zawdzięczamy intensywnie żółty lub pomarańczowy kolor curry. Tradycyjnie, kurkumę zaczęto początkowo stosować, jako barwnik. Do dziś jest powszechnie stosowanym barwnikiem spożywczym. Niewielkie ilości stosowane w przemyśle spożywczym do barwienia produktów, nie dają, oczywiście, szansy na jakiekolwiek efekty zdrowotne.

Zarówno w świeżym kłączu ostryżu, jak i w przyprawie kurkumie, znajduje się wiele substancji aktywnych. Naukowcom udało się zidentyfikować około 100 takich substancji, ale prawdopodobnie jest ich o wiele więcej!

Udowodniono, że właśnie kurkumina jest najsilniejszą i główną substancją aktywną kłącza ostryżu długiego. Jest jej aż 77%, w porównaniu z innymi substancjami kłącza. 

Dane dotyczące stosowania ostryżu długiego w leczeniu chorób sięgają 1900 roku p.n.e. Kurkumina została po raz pierwszy wyizolowana już dwa wieki temu, a jej struktura określona w roku 1910. Jednakże, dopiero po roku 2000 nastąpił prawdziwy „wysyp” badań i artykułów na temat biologicznej aktywności różnych stężeń kurkuminy w wielu zaburzeniach. Najwięcej badań dotyczy jej zbawiennego działania antyoksydacyjnego, przeciwzapalnego, immunomodulującego, hepatoprotekcyjnego i przeciwnowotworowego. Opublikowano ponad 1000 badań i artykułów na temat potężnego działania Złota Indii, jak nazywa się kurkuminę. 

Jak działa kurkumina? 

Kurkumina jest substancją o potężnym działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym. Oddziałuje na różnorakie procesy prozapalne w organizmie, hamując ich szkodliwe działanie. To właśnie wielotorowość działania kurkuminy sprawia, że stanowi ona obietnicę długiego i zdrowego życia. 

·         hamuje skutki starzenia się organizmu,  jako inhibitor prozapalnych czynników transkrypcyjnych i enzymów, jak np. NF-kappa-beta, COX2, prozapalne cytokiny, NO, TNF-alfa

·         hamuje przewlekłe stany zapalne organizmu, które odpowiadają za starzenie się organizmu i zwiększoną podatność na różnorakie schorzenia (cukrzyca typu 2, 

·         przyspiesza gojenie ran,  obniżając poziom histaminy przy jednoczesnym wzmacnianiu produkcji kortyzonu

·         reguluje pracę wątroby, łagodzi polekowe i poalkoholowe uszkodzenia wątroby

·         stymuluje wydzielanie żółci, dzięki czemu usprawnia proces trawienia

·         działa w stanach zapalnych miąższu wątroby

·         wykazuje działanie w chorobach jelit - IBS, IBD, choroba Crohna-Leśniowskiego,  zapalenie jelita grubego, wrzody jelita grubego

·         działa przeciwdepresyjnie - wpływa na neurotransmitery takie, jak serotonina i dopamina, zwiększa odporność organizmu i jego wydajność

·         działanie antyoksydacyjne – zwalcza bardzo szkodliwe dla organizmu wolne rodniki  

·         wykazuje działanie neuroprotekcyjne w chorobie Alzheimera, depresji, neuropatii cukrzycowej, dyskinezie późnej, epilepsji i innych zaburzeniach neurodegeneracyjnych i neuropsychiatrycznych

·         zapobiega śmierci komórkowej - jest silnym inhibitorem ekspresji reaktywnych astrocytów

·         w dużych dawkach wykazuje działanie przeciwnowotworowe

·         w chorobie Alzheimera obniża poziomy beta amyloidu (proteina odpowiedzialna za odkładanie się tzw „płytek starczych” w mózgu, które uważa się za przyczynę choroby Alzheimera)

Znaczenie kurkuminy, jako nutraceutyka podkreśla wiele dowodów naukowych potwierdzających jej właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne in vitro i in vivo.

Wiele efektów działania kurkuminy można również wyjaśnić zdolnością cząsteczki do opanowania ostrego i przewlekłego zapalenia poprzez oczyszczanie z reaktywnych form tlenu i azotu i wzmocnienie antyoksydacyjnego mechanizmu obronnego (np. poprzez wzrost stężenia glutationu).

Kurkumina to jednak nie tylko prosty przeciwutleniacz. To czynnik elektrofilowy, który uruchamia szlak sygnalizacyjny Nrf2/ARE, odgrywający kluczową rolę w aktywacji enzymów antyoksydacyjnych, enzymów drugiej fazy, a także tzw. witagenów (oksygenaza hemu (HO), Hsp70, reduktaza tioredoksyny, sirtuiny), które mogą mieć decydujące znaczenie w rozwoju chorób wywołanych stresem oksydacyjnym

Kurkumina, wykorzystywana od kilku tysięcy lat, jako substancja o działaniu przeciwdepresyjnym w medycynie chińskiej. Okazuje się ona silnym antyoksydantem i inhibitorem NF-κB, czynnika transkrypcji jądrowej, który odgrywa kluczową rolę w regulacji odpowiedzi immunologicznej. Ponadto wykazano istotne gastroprotekcyjne i przeciwdepresyjne działanie kompleksu cynku i kurkuminy.

www.zdrowiezroslin.pl