Tajemniczy obrońca - Laktoferyna

Ciało człowieka już od momentu narodzin narażone jest na atak różnego rodzaju patogenów: bakterii, wirusów, grzybów, pierwotniaków i wszelkiego rodzaju alergenów.

Na straży naszego zdrowia, jako pierwsza czuwa wrodzona odporność nieswoista, czyli genetycznie uwarunkowana odpowiedź obronna organizmu na atak wrogich mikroorganizmów lub substancji. To właśnie w tej pierwszej linii obrony niczym „bóg areny” walczy niepozorna glikoproteina zwana laktoferyną.

Budowa i występowanie laktoferyny 

Laktoferyna to endogenna glikoproteina o masie cząsteczkowej wynoszącej ok. 80 kDa; należy do rodziny transferyn. W budowie chemicznej tego globularnego białka można zauważyć dodatnio naładowany N-koniec, zaopatrzony w 4 reszty argininy oraz ujemnie naładowany C-koniec.
Laktoferyna produkowana jest głównie przez komórki nabłonka wyścielającego gruczoły wydzielnicze. Możemy ją spotkać w mleku karmiącej matki, w ślinie, w pocie, łzach, w nasieniu oraz w wydzielinie pochwy. Jej duże ilości znajdują się zwłaszcza w tzw. colostrum, czyli siarze ssaków.

Siara to pierwsze porcje mleka matki, które gromadzą się w gruczołach sutkowych jeszcze przed porodem. Przez kilka pierwszych dni po porodzie stanowi ona bezcenne źródło kilkuset substancji o charakterze protein, węglowodanów, tłuszczów, witamin, poliamidów, immunoglobulin, pochodnych aminokwasów, pochodnych kwasów nukleinowych oraz minerałów. Niektóre z nich mają właściwości odżywcze, inne enzymatyczne, a jeszcze inne, jak lizozym czy laktoferyna, wspomagają układ odpornościowy małego oseska. W znacznej ilości laktoferynę można spotkać w takich znaczących organach jak: wątroba, nerki, trzustka, płuca oraz jelita, gdzie spełnia ona ważne funkcje biologiczne. W niewielkim stężeniu można ją także odnaleźć w osoczu krwi. Jej obecność tam spowodowana bywa uwolnieniem z granulocytów obojętnochłonnych na skutek różnego rodzaju infekcji, stanów zapalnych czy urazów organizmu.

Działanie laktoferyny:

·         przeciwbakteryjne

·         przeciwwirusowe

·         przeciwgrzybicze

·         immunomodulujące

·         przeciwpasożytnicze

·         reguluje proliferację i różnicowanie komórek, czemu zawdzięcza działanie przeciwzapalne

·         a nawet przeciwnowotworowe  

·         chelatuje żelazo dostarczając je do organizmu dziecka i tym samym zapobiegając anemii

Badania prowadzone przez naukowców potwierdzają, że białko to ma zdolności bakteriostatyczne (m.in. ze względu na chelatowanie żelaza, którego bakterie potrzebują do namnażania), hamuje wnikanie wirusów do komórek, a także ich namnażanie. Do tego stymuluje komórki układu odpornościowego do szybszego namnażania. W skrócie mówiąc- podnosi naszą odporność na zachorowania. Jest badana, z obiecującymi rezultatami,  pod kątem wirusów grypy (nawet A/H1N1), rotawirusów, ospy i innych wirusów powodujących popularne infekcje. Zostały również przeprowadzone badania, które udowodniły, że chroni ona przed indukowaną chemicznie kancerogenezą, wzrostem nowotworów i tworzeniem przerzutów w przypadku niektórych typów nowotworów.
Dzięki temu działaniu jest ona idealnym rozwiązaniem na okres jesienno-zimowego spadku odporności, kiedy ze wzmożoną siłą grasują wirusy grypy. Jest odporna na działanie enzymów jelitowych, więc potencjalnie możemy też liczyć, że obroni nas również przed tzw. jelitówkami wywoływanymi przez rotawirusy, a przynajmniej skróci i złagodzi ich przebieg.

Od jakiego wieku można ją zastosować i co ze skutkami ubocznymi?

Kolejna dobra wiadomość- jak dotąd nie wykryto by laktoferyna dawała jakieś działania niepożądane. Nie ma również dolnej granicy wieku- można ją podawać już niemowlakom.

Mechanizmy działania i zastosowanie laktoferyny

  Wiązanie jonów żelaza

Laktoferyna należy do rodziny transferyn. Oznacza to, iż ma ona zdolność do łączenia się z jonami żelaza. Ten fakt ma podwójne znaczenie z punktu widzenia zastosowania laktoferyny.

Z jednej strony, kompleksy z żelazem są bardzo dobrze przyswajane przez nasz organizm, ponieważ w rąbku szczoteczkowym jelita cienkiego znajdują się receptory dla laktoferyny. Zostało to wykorzystane w produkcji preparatów żelaza o zwiększonym wchłanianiu, przeznaczonych także dla kobiet w ciąży, takich jak FemiFeral oraz Pregnofer.

Z drugiej strony, chelatowanie jonów żelaza przez laktoferynę powoduje, że w środowisku zaczyna brakować jednego z najbardziej niezbędnych pierwiastków, potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania mikroorganizmów. Zaburzeniu ulegają wówczas podstawowe funkcje metaboliczne drobnoustrojów, w tym tak bardzo istotna synteza DNA. Doprowadza to także do dysfunkcji wielu enzymów komórkowych. Mechanizm ten został wykorzystany przy projektowaniu preparatów o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, takich jak tabletki do ssania Laryng Up, Neogardin; spray ochronny do nosa Grip Stop czy preparat ochronnie działający na układ moczowo-płciowy o nazwie Iladian. 

  Bezpośrednie uszkodzenie struktury ścian komórek bakteryjnych oraz hamowanie adhezji czynników chorobotwórczych do komórek

Dodatnio naładowany N-koniec laktoferyny odpowiedzialny jest za oddziaływanie elektrostatyczne w ujemnie naładowanych strukturach na powierzchni wirusów, bakterii oraz komórek organizmu ludzkiego, chroniąc w ten sposób przed adsorpcją patogenu do komórki gospodarza. Laktoferyna hamuje zatem rozprzestrzenianie się infekcji. Ma to duże znaczenie, zwłaszcza na początku choroby, gdy mikroorganizmy nie zdążyły jeszcze „rozpanoszyć się” w organizmie. Dzięki takiemu mechanizmowi laktoferyna jest skuteczną bronią zarówno w zwalczaniu wirusów otoczkowych, takich jak wirus opryszczki pospolitej typu 1 i 2, wirus HIV, wirus zapalenia wątroby typu C, jak i wirusów pozbawionych otoczki, na przykład wirus brodawczaka ludzkiego. Laktoferyna na skutek oddziaływania z lipopolisacharydami w ścianach komórek bakteryjnych doprowadza do uszkodzenia ich struktury. Poziom uszkodzenia ścian komórek bakteryjnych, a także aktywność grzybobójcza oraz przeciwwirusowa, jak wykazały badania, zależy od stopnia wysycenia laktoferyny żelazem. Znaczna część eksperymentów naukowych poświęconych tej tematyce pokazała, że silniej działa tzw. apo-laktoferyna, czyli odmiana niezwiązana z jonami żelaza. Ponadto badania pokazują, że jednoczesne stosowanie laktoferyny z niektórymi lekami przeciwwirusowymi czy antybiotykami umożliwia nawet kilkukrotne zmniejszenie dawek stosowanych leków, a co za tym idzie, pozwala na osiągnięcie tych samych efektów terapeutycznych przy zmniejszonej toksyczności.

  Pośrednie działanie laktoferyny na układ odpornościowy człowieka

Ten mechanizm działania polega na aktywacji przez laktoferynę takich składników odpowiedzi nieswoistej jak makrofagi i komórki NK (Natural Killers). Pod wpływem laktoferyny dochodzi
w tych komórkach do powstawania tlenku azotu, który ma zdolność niszczenia drobnoustrojów. Laktoferyna, działając na komórki prekursorowe T grasicy, mobilizuje także dojrzewanie komórek odpowiedzi swoistej – limfocytów T pomocniczych (limfocytów Th). Odpowiedzialne są one za produkcję cytokin modulujących odpowiedź immunologiczną organizmu. Mobilizujące działanie laktoferyny dotyczy również limfocytów B. Dzięki laktoferynie nabywają one zdolności do prezentacji antygenów limfocytom Th.
Regulacja odpowiedzi immunologicznej przez laktoferynę, zarówno w bezpośredni, jak i pośredni sposób znalazła zastosowanie w produkcji suplementów diety poprawiających funkcjonowanie układu odpornościowego, takich jak Immuno UP, Colostrum czy Vitasuplemental. Preparaty te przeznaczone są dla osób będących w złej kondycji fizycznej, intensywnie uprawiających sport oraz o obniżonej odporności, a ich stosowanie polecane jest zwłaszcza w okresach przesileń, kiedy wzrasta narażenie na różnego rodzaju infekcje.

  Wpływ na stany zapalne organizmu

Stany zapalne w organizmie charakteryzują się spadkiem stężenia jonów żelaza we krwi (tzw. hipoferremią). Przyczyną są wędrówki żelaza do takich narządów jak wątroba i śledziona. To właśnie laktoferyna wyłapuje z krwi wolne jony żelaza i transportuje je, zmniejszając w ten sposób pulę wolnego żelaza, które mogłoby stać się łatwo dostępne dla drobnoustrojów krążących po organizmie. Nie jest to jednak jedyny mechanizm obronny. Prawdopodobnie laktoferyna wywiera też wpływ na zmniejszenie syntezy cytokin prozapalnych (TNF-α i IL-1) oraz zwiększenie produkcji cytokin przeciwzapalnych (IL-4 i IL-10). Mechanizm tego zjawiska nie jest, niestety, do końca poznany i czeka na dalszą analizę. Wspomagające działanie laktoferyny w niwelowaniu stanów zapalnych wykorzystywane jest przy produkcji preparatów złożonych, stosowanych przy stanach zapalnych skóry, głównie w leczeniu trądziku pospolitego. Chodzi tu o takie suplementy diety jak: Visaxinum, Normatabs, Face Okey, Belissa Cera oraz DermaCos Anti-Acne.

  Działanie przeciwnowotworowe

Badania na ten temat jednoznacznie pokazują, że laktoferyna ma zdolność do regulowania enzymów zarówno I, jak i II fazy, czyli tych, które uczestniczą w procesie aktywacji czynników powodujących mutacje materiału genetycznego, jak i tych, które prowadzą do ich detoksyfikacji. Oznacza to, że laktoferyna posiada potencjał do zapobiegania powstawaniu nowotworów oraz do hamowania ich rozwoju. Przeprowadzano liczne badania na komórkach włókniakomięsaka, czerniaka oraz raka okrężnicy i okazało się, że laktoferyna hamowała angiogenezą w obrębie guzów. Takie wyniki dają nadzieję na to, że odnaleziony został czynnik ograniczający powstawanie przerzutów do innych narządów. Zastosowanie to wymaga jednak jeszcze dalszych badań potwierdzających skuteczność terapii.

  Wpływ na tkankę kostną

Laktoferyna została sklasyfikowana jako potencjalny czynnik ochronny, mający anaboliczny wpływ na tworzenie osteocytów budujących tkankę kostną. Ma ona zdolność stymulacji proliferacji osteoblastów (komórek kościotwórczych), a także zmniejsza ich apoptozę o około 50-70%. Wywiera także pośrednie działanie ochronne na kości, zwłaszcza w okresie stanów zapalnych organizmu. Ma bowiem zdolność hamowania osteolitycznie działających cytokin (IL-1ß oraz czynnika TNF-α), których stężenie wzrasta podczas stanów zapalnych. Niestety działanie ochronne na kości nie zostało do tej pory wykorzystane na polskim rynku.

W świetle przedstawionych zalet i zastosowań laktoferyny niepokojący staje się fakt, iż pewne mikroorganizmy nauczyły się już wykorzystywać ją do własnych celów. Niektóre z nich pozyskały zdolność do odbierania laktoferynie  schelatowanego przez nią żelaza. Nie pozostaje, zatem nic innego jak tylko zacząć, czym prędzej czerpać z zalet naszego „tajemniczego obrońcy”, zanim zrobi to większość patogenów. 

www.zdrowiezroslin.pl