Trzecia najdroższa przyprawa na świecie - KARDAMON

Kardamon jest po szafranie i wanilii, jedną z najdroższych przypraw świata

Od wieków używaną także w medycynie i uważaną za afrodyzjak. Jego tajemniczy zapach jest trudny do opisania, ale wspaniale pobudza wyobraźnię. Jest bardzo ceniony przez znawców sztuki kulinarnej, zyskał nawet miano królowej przypraw.

Pochodzący z Indii kardamon znany był już w starożytnych Chinach, i w odległej Grecji. Do Europy zachodniej przyprawa ta dotarła jednak dopiero w XII wieku, w tym samym czasie, co imbir i pieprz. Są dwa rodzaje kardamonu:

1. zielony (Elettaria cardamomum)

2. czarny (Amomum subulatum).

Kardamon Zawiera: olejeki eteryczne, borneol, kamforę, pinene, karwone, eucalyptol, terpinene, sabinene.

Owoc kardamonu może zawierać nawet 8% olejku eterycznego, przeciętnie około 4%. Wszystko zależy od odmiany, z jakiej pochodzą owoce (varium minuscula jest zasobniejsza w olejki), sposobu suszenia i wybielania surowca.

Nie jest drzewem, tylko rośliną zielną, dorasta nawet do  czterech - pięciu metrów. Kardamon owocuje po trzech latach przez okres 10 do 15 lat. Zastosowanie znajdują wyłącznie jego owoce – zbiera się je jesienią, między październikiem a grudniem, podczas suchej pogody, zaraz przed tym, jak zaczną się otwierać, dzięki temu nie popękają w trakcie suszenia. Suszy się je, zgodnie z tradycją, na słońcu lub, bardziej nowocześnie, w specjalnych suszarniach. Kardamon to wieloletnia roślina o grubym, bulwiastym kłączu. Wyrastające z niego liście tworzą rodzaj łodygi. 

Kardamon zielony pochodzi z Indii i Sri Lanki, a czarny – z Himalajów. 

Najczęściej sprzedaje się je w postaci całych owoców, bo wyłuskane z nich i zmielone nasiona szybko tracą smak i aromat. Kardamon czarny ma owoce brunatnego koloru, duże, osiągające nawet trzy centymetry długości. Owoce zielonego kardamonu są oczywiście zielone i dużo drobniejsze.  Oba mają drobne, czarne nasiona, które są wykorzystywane, jako przyprawa. Pachną podobnie: kardamon zielony pachnie orientalnie, pikantnie i słodko, podczas gdy czarny ma w swoim aromacie wyczuwalną cierpkość i świeżość. Użycie jednej lub drugiej odmiany zależy zwykle od jej dostępności. W Polsce sprzedaje się przede wszystkim zielone owoce.

Właściwości lecznicze

Kardamon znalazł również zastosowanie w medycynie – konwencjonalnej i niekonwencjonalnej. Znany był już w starożytnej Grecji. Stosowano go na wszelkiego rodzaju dolegliwości układu pokarmowego, jak choćby niestrawności, wzdęcia, skurcze żołądkowe. W XIX wieku oficjalna dawka lecznicza zmielonych nasion kardamonu wynosiła 300-600 mg 2-3 razy dziennie, jako środek poprawiający trawienie. 

Przyprawa ta ma swoje miejsce w indyjskiej ajurwedzie, jako środek na problemy związane z przewodem pokarmowym oraz wiele innych chorób, takich jak astma, zapalenie oskrzeli, brak apetytu. Chińczycy stosują go od 3000 lat, żeby wzmocnić organizm a nawet, jako antidotum przy jadowitych ukąszeniach i użądleniach.  

W Afryce Północnej używa się go także do celów kosmetycznych. Jego tonizujące właściwości są niezastąpione w stanach wyczerpania czy zniechęcenia. Jego energia przynosi nadzieję i rozwiązania nabrzmiałych problemów; inicjuje ruch, odzwierciedla stabilność, pewność i radość życia.

We współczesnej farmacji dodaje się go często do leków związanych z zaburzeniami łaknienia i pracy układu pokarmowego: wzmacnia apetyt i łagodzi smak lekarstwa. 

Osoby na diecie zapewne ucieszy fakt, że poprawia przemianę materii, a więc może wspomagać proces odchudzania. 

Ma też właściwości antyseptyczne i odświeża oddech. Żucie ziaren kardamonu pozwoli szybko pozbyć się nieprzyjemnego zapachu, nawet tak uporczywego, jak woń czosnku.  

Przyprawa ta ma korzystny wpływ na układ trawienny: pobudza apetyt i wspomaga wchłanianie pokarmów, ułatwia trawienie białek, a także przeciwdziała zapaleniom jamy ustnej. 

Pomaga również w łagodzeniu bóli reumatycznych, zapobiega rozwojowi wirusów, a ponadto wykazuje działanie moczopędne.

Badania naukowe przeprowadzone w latach 60-tych udowodniły, że olejek eteryczny uzyskany z kardamonu posiada silne właściwości przeciw konwulsyjne, potwierdzając tym samym efektywność kardamonu w łagodzeniu gazów, w leczeniu kolek oraz skurczów.

Badania naukowe 

nad właściwościami leczniczymi kardamonu są prowadzone od stosunkowo niedawna. Przykładem mogą być badania opublikowane w 2005 roku, oceniające możliwości hamowania przez kardamon rozwoju raka jelita grubego. Naukowcy sztucznie wywoływali raka okrężnicy, następnie jednej grupie podawano półprocentowy wodny roztwór kardamonu przez 8 dni. W grupie „leczonej” kardamonem udało się pięciokrotnie zmniejszyć namnażanie się komórek i czterokrotnie zwiększyć apoptozę. Oba te mechanizmy zdecydowanie zmniejszają ryzyko powstania rozrostu nowotworowego. 

W 2006 roku grupa indyjskich naukowców z New Delhi opublikowała badania oceniające ochronne i lecznicze działanie kardamonu na śluzówkę żołądka. Jak się okazało, wszystkie formy kardamonu znacząco zmniejszyły rozmiary zmian w błonach śluzowych. Różną skuteczność zaobserwowano w zależności od czynnika wywołującego zmiany. Co ciekawe, efekty uzyskane w tym eksperymencie przewyższają te, które uzyskano za pomocą tradycyjnych leków chroniących śluzówkę żołądka.

Nalewka, wyciąg wodny, olejek kardamonowy niewątpliwie pobudzają wydzielanie soków trawiennych, rozkurczają mięśnie gładkie, wzmagają wydzielanie mleka, wpływają żółciopędnie, wiatropędnie, moczopędnie, napotnie i antyseptycznie. 

Olejek wcierany w skórę rozgrzewa i znieczula, hamuje świąd. 

Może być zastosowany do masażu przeciwreumatycznego oraz przy przeziębieniach i grypie. 

Wyciągi z kardamonu poprawiają krążenie krwi, wzmagają akcję serca, usprawniają krążenie mózgowe i mają właściwości przeciwbólowe. 

Kardamon stosowany jest w leczeniu astmy, bólu głowy, zaburzeń trawienia, nieżytu układu oddechowego i kaszlu. 

Napar kardamonowy na mleku z miodem polecam w leczeniu przeziębienia i grypy. Napar ten doskonale wzmacnia fizycznie i psychicznie, dlatego warto go wypróbować przy wyczerpaniu i osłabieniu w przebiegu chorób zakaźnych oraz po większym wysiłku. 

W przeziębieniu warto wcierać w stopy, klatkę piersiową i plecy olejek kardamonowy. Rozszerzając tchawicę i oskrzela ułatwia oddychanie. 

Kardamon  pomocny jest również przy katarze, bowiem ułatwia usuwanie zalegającego śluzu w jamie nosowej.

Przed wiekami Indianie uważali, że kardamon skutecznie pomaga walczyć z nadwagą. I nie mylili się. Regularnie dodawany do większości spożywanych potraw skutecznie przyspiesza przemianę materii i niweluje wagę ciała.

Na problemy kardamon

• Kardamon wraz z imbirem może być stosowany przy problemach trawiennych. Stosuje się go do zwalczania nudności, nadkwasoty, wzdęć, gazów, zgagi, utraty apetytu, zaparć itp.
• Kardamon często żuje się po posiłkach lub w innym przypadku celem odświeżenia oddechu.
• Kardamon posiada również właściwości moczopędne. Pomaga usuwać toksyny z dróg moczowych, pęcherza moczowego i nerek, nadmiar wody i soli, stanowi również pomoc w zwalczaniu zakażeń.
• Przypisuje się również herbacie z kardamonem właściwości antydepresyjne.
• Oprócz pomocy z nieświeżym oddechem, kardamon jest stosowany w leczeniu choroby wrzodowej i zakażeń jamy ustnej oraz gardła.
• Przyprawa ta może pomóc w zapobieganiu i łagodzeniu objawów przeziębienia i grypy. Jest również stosowana przy wspomaganiu leczenia zapalenia oskrzeli i kaszlu.
• Badania na zwierzętach wykazują, że kardamon może posiadać właściwości chroniące przed nowotworami, hamować ich wzrost, a nawet eliminować niektóre nowotwory.
• Jako środek moczopędny kardamon znacząco obniża ciśnienie krwi.  Kardamon zapobiega także tworzeniu niebezpiecznych skrzepów krwi, zapobiegając agregacji płytek krwi i przyklejaniu do ścian tętnic.
• Kardamon pomaga organizmowi usunąć toksyny przez nerki. Wiele witamin, składników odżywczych i olejków eterycznych w składzie kardamonu to przeciwutleniacze, usuwające szkodliwe wolne rodniki.
• Lotne olejki eteryczne w kardamonie hamują wzrost wirusów, bakterii, grzybów i pleśni.
• Podobnie jak imbir i kurkuma, kardamon ma pewne właściwości przeciwzapalne, które ograniczają ból i obrzęk, zwłaszcza w błonach śluzowych jamy ustnej i gardła.
• Kardamon może pomóc pozbyć się czkawki. Odnosi się to także do innych mimowolnych skurczów mięśni, takich jak skurcze brzucha i jelit.
• Mało, kto pamięta o tym, że kardamon jest świetnym afrodyzjakiem. Już Arabowie zdawali sobie z tego sprawę i często sięgali po niego wtedy, kiedy miało dojść do zbliżenia. Może on pomóc także w zaburzeniach erekcji i impotencji.

Napar z kardamonu

Zalać szklanką gotującej się wody 1 łyżeczkę świeżo zmielonych nasion kardamonu i pozostawić do zaparzenia na około 10 -15 minut. Napar ten powinien być pity trzy razy dziennie. Jeśli leczymy wzdęcia i gazy lub brak apetytu, należy pić ziołowy napar pół godziny przed posiłkiem.

Kardamon, jako afrodyzjak

Aromat tej rośliny był doceniany już w starożytności. Palony kardamon wykorzystywano jako kadzidło podczas rytualnych ofiar dziękczynnych. 

Egipcjanie używali go do zakrojonej na szeroką skalę produkcji perfum. 

Grecy i Rzymianie dla zapachu mieszali go z woskiem, którym napełniali muszle wpinane później we włosy i ubranie. 

Współcześnie wykorzystanie kardamonu jest podobne. Tak jak przed wiekami stanowi dodatek do perfum, szczególnie męskich. 

Ciekawostką jest, że kardamon był, razem z konopiami indyjskimi i ziarnami maku, składnikiem arabskiej mikstury narkotycznej, powszechnie używanej w średniowieczu.

Współcześnie poleca się w tym celu kawę lub czekoladę z kardamonem – połączenie takich dwóch afrodyzjaków musi przynieść oczekiwane rezultaty! 

Można też skorzystać z kardamonowego olejku terapeutycznego, pozwalając, żeby napełnił pomieszczenie orientalnym aromatem, albo wymieszać kilka jego kropel z olejkiem do masażu.

Zastosowania kulinarne

Złożony proces uprawy kardamonu – obejmujący wybór odpowiedniego momentu do prowadzenia zbioru oraz długotrwałe i ostrożne suszenie, żeby nie spowodować popękania owoców. Do wzbogacania smaku i aromatu potraw wystarczy zaledwie odrobina kardamonu. A jest używany zarówno do dań słodkich, jak i wytrawnych.

Kardamon jest składnikiem wielu indyjskich mieszanek przyprawowych, jak curry czy garam masala. Odznacza się łagodnym smakiem oraz gorzkawym i ostrym, z lekko cytrynowo-pieprzową nutą, aromatem. Jest on na tyle intensywny, że nawet niewielka ilość przyprawy dodaje wyrazistości mdłym potrawom.

Kardamon świetnie poprawia smak mięsa, ryb, gulaszów, pieczeni czy pasztetów, choć równie dobrze można go stosować do dań na słodko. Jego lekko cytrynowy aromat doskonale komponuje się ze smakiem owocowych sałatek i deserów, lodów, marcepanów, pierników. 

Stosuje się go także do wyrobu wielu nalewek, wódek i likierów.

Najbardziej znany jest w krajach arabskich, do których trafia ponad połowa jego produkcji. Tam stosuje się go głównie, jako dodatek do kawy.

Można do zaparzania użyć kardamonu mielonego lub przy dzióbku czajniczka umieścić całe ziarna lub owoce, żeby przepływająca kawa nabrała kardamonowego aromatu. Poczęstunek w formie kawy z kardamonem oznacza wyraz radości z wizyty i jest dla gości dużym zaszczytem.

Kardamonowa herbata na trawienie:
Jedną łyżeczkę rozgniecionego kardamonu wsypać do kubka, zalać wrzątkiem i parzyć 10-15 minut.   

Napar kardamonowy na grypę i przeziębienie: 
Mleko gotować 3 minuty z ¼ łyżeczki kardamonu, można dosłodzić miodem. Do tego naparu można również dodać trochę kurkumy (1/4 łyżeczki), cynamonu (1/4 łyżeczki) czy imbiru (1/4 łyżeczki). To dobra mieszanka na chłodne dni. 

Kardamon jest rośliną naprawdę wyjątkową., Pamiętajmy jednak, że jest on niezwykle delikatną przyprawą. Powinniśmy kupować ją w całości i dopiero bezpośrednio przed podaniem rozłupywać ziarna. W przeciwnym wypadku szybko stracimy jego wszelkie właściwości aromatyczne. Niech ta przyprawa znana i stosowana na całym w świecie w najlepszych restauracjach i przez mistrzów sztuki kulinarnej stanie się także niezbędnym składnikiem naszych dań.

www.zdrowiezroslin.pl