Mangostan – najsmaczniejszy owoc tropików

Mangostan zawiera wiele cennych dla zdrowia składników, takich jak: minerały (potas, wapń, fosfor, żelazo), witaminy B1, B2, B6, a przede wszystkim przeciwutleniacze.

Mangostan właściwy, inaczej – garcynia, smaczelina, żółtopla, żółciecz (Garcinia mangostana L.) – gatunek drzewa z rodziny kluzjowatych (Clusiaceae Lindl.). Rośnie ono w tropikalnych lasach południowej Azji , jest wiecznie zielone i w pełni rozwoju osiąga 25-metrową wysokość.

Owocuje dopiero po 10 latach. Owoce ma okrągłe, ciemnofioletowe, 4–7-centymetrowe wielkością zbliżone do mandarynek, z grubą skórką i białym, bardzo soczystym miąższem z 6-8 pestkami. Aromatyczne owoce mangostanu o smaku podobnym do moreli, pomarańczy i ananasa uchodzą za najsmaczniejsze spośród owoców tropikalnych. Są jednak trudne do przechowywania, po kilku dniach nie nadają się już do jedzenia.

Smakowe walory owoców mangostanu idą w parze z ich właściwościami prozdrowotnymi. Mangostan zawiera wiele cennych dla zdrowia składników, takich jak: minerały (potas, wapń, fosfor, żelazo), witaminy B1, B2, B6, a przede wszystkim przeciwutleniacze, czyli antyoksydanty neutralizujące szkodliwe działanie wolnych rodników tlenowych. Mangostan to najbogatsze źródło antyoksydantów zwanych ksantonami (zawiera aż 17 związków tego typu) oraz innych przeciwutleniaczy jak koenzym Q10, polifenole, witamina C i katechiny. W zestawieniu zdolności wychwytywania wolnych rodników tlenowych (tzw. współczynnik ORAC) owoc mangostanu zdecydowanie wyprzedza inne antyoksydanty. Ma istotny wpływ na zespół czynników zapobiegających np. przedwczesnemu starzeniu się organizmu czy zaburzeniom funkcji układu immunologicznego.

Mangostan i jego korzystne dla zdrowia właściwości świat odkrył za pośrednictwem tradycyjnej ludowej medycyny azjatyckiej. W tym regionie przetwory z mangostanu, m.in. z suszonej i sproszkowanej skórki owocu, a także wywary z liści i kory drzewa stosuje się zewnętrznie, (jako płyn ściągający) i wewnętrznie np. przy przewlekłych biegunkach, jako środek przeciwbakteryjny, przeciwpasożytniczy i antyseptyczny, m.in. w gruźlicy, malarii, infekcjach dróg moczowych, w leczeniu chorób wenerycznych, a także, jako remedium na kłopoty trawienne, zmęczenie i złe samopoczucie.

Amerykański naukowiec, dr James Duke, który przez lata zajmował się właściwościami mangostanu, wykazał, że aż w ponad 130 schorzeniach owoc ten może okazać się pomocny. Z uwagi na wielki potencjał antyoksydacyjny owoce mangostanu (a także sporządzone z nich soki, zachowujące właściwości świeżych owoców)  wpływają na podniesienie odporności organizmu i spowolniają procesy związane z jego starzeniem się. Korzystnie działają na siłę mięśni, sprawność stawów i kondycję umysłową, łagodzą też objawy towarzyszące klimakterium.

Bardziej kompletną listę składników podano w zawierającej dużo informacji Fitochemicznej i Etnobotanicznej Bazie Danych etnobotanika doktora Jamesa Duke. Przez 35 lat pracował dla the USDA i the University of Maryland.

Dr Duke, opierając się na swoich lub innych naukowców badaniach, spisał korzyści zdrowotne składników owocu mangostanu, podając również ich dzienne dawki. Pełna lista korzyści jest niewyobrażalna - zawiera 138 oddzielnych właściwości. Oto liczne, korzystne działania, zaobserwowane przez większość osób spożywających mangostan:

• antylipemiczne (obniża LDL)
• antyhypertensyjne (obniża ciśnienie tętnicze)
• zapobiegające miażdżycy
• kardioprotekcyjne (chroni mięsień sercowy)
• hipoglikemiczne (obniżający poziom cukru we krwi)
• zmniejszające otyłość (naturalna utrata masy ciała)
• działanie przeciw parkinsonizmowi i chorobie Alzheimera, korzystny w innych postaciach otępienia
• przeciwdepresyjne, przciwlękowe, w tej samej kategorii botanicznej jak dziurawiec
• przeciwgrzybicze
• przeciwbakteryjne
• przeciwwirusowe, stosowane do leczenia zapaleń skóry, zakażeń ran, grzybicy wywołanej przez dematofity, trądzika
• przeciwzapalne
• przeciwgorączkowe
• immunostymulujące
• przeciwbiegunkowe
• zapobiegające jaskrze i zaćmie
• przeciwnowotworowe
• zapobiegające starzeniu się

Osoby zainteresowane mogą skonsultować bazę danych bezpośrednio na www.ars-grin.gov/cgi-bin/duke/farmacy2.pl

Zastosowanie w tradycyjnej (ludowej) medycynie

Jeśli chodzi o jego liczne zastosowanie w medycynie ludowej, oto co napisała botanik Julia Morton:

"Po wysuszeniu pokrojona skórka jest proszkowana i stosowana podczas czerwonki. W postaci maści jest zalecana na egzemy i choroby skóry. Wywar ze skórki jest przyjmowany w celu złagodzenia biegunki, w zapaleniu pęcherza moczowego, rzeżączce i śluzowo-ropnym wycieku z cewki po rzeżączce (wodnisty wysięk). Jest także stosowany zewnętrznie jako płyn ściągający. Porcja skórki jest moczona w wodzie przez całą noc, a napar podawany, jako lekarstwo przy przewlekłych biegunkach u dorosłych i dzieci.

Filipińczycy stosują wywar z liści i kory jako środek przeciwgorączkowy oraz do leczenia pleśniawek, biegunki, czerwonki i chorób układu moczowego. Na Malajach, napar z liści, połączony z niedojrzałym bananem i niewielką ilością benzoiny, aplikowano na rany po obrzezaniu. Wywar z korzenia przyjmowano w celu regulacji menstruacji. Ekstrakt z kory, zwany "amebobójczym", wprowadzono do leczenia dyzenterii pełzakowej."

Tradycyjni uzdrowiciele Indii, Malezji, Tajlandii, Filipin i Wietnamu od wieków stosowali mangostan ze względu na jego korzyści zdrowotne. Przez ostatnie 150 lat transportowano tę roślinę do Afryki, Australii, Ameryki Południowej i na Karaiby, gdzie zarówno naukowcy, jak i terapeuci w podobny sposób badali oraz wykorzystywali jej lecznicze i ochronne właściwości.

W Indiach, Tajlandii i Chinach, preparaty ze skórki są używane w czerwonce oraz innych postaciach biegunek infekcyjnych, jako leki przeciwbakteryjne i przeciwpasożytnicze.

Ściągające właściwości tej rośliny wykorzystuje się,  aby zapobiec odwodnieniu i utracie niezbędnych substancji odżywczych z przewodu pokarmowego podczas biegunki. Chińczycy i Haitańczycy również wykorzystują przeciwbakteryjne i antyseptyczne właściwości do leczenia zainfekowanych ran, gruźlicy, malarii, infekcji dróg moczowych, kiły i rzeżączki.

W Azji od dawna wiadomo, że mangostan posiada niezwykle silne właściwości przeciwzapalne, poprzez działanie hamujące wypuszczenia histaminy i syntezy prostaglandyn E2  przez owoc Garcinia mangostana. Z tego też powodu, w wynikach badań naukowcy sugerują, że 40% fragmentu etanolu owocu Garcinia mangostana ma potężne wstrzymujące działalności zarówno przeciw działaniu histaminy ( czynnik stanów zapalnych)   i syntezy prostaglandyn E2.
Ma to również korzyści w działaniu przeciwalergicznym,  40% etanolu z owocu Garcinia mangostana zahamowało IgE pośredniczące w wypuszczaniu histaminy. Ponad to, atopowe zapalenie skóry i inne choroby skórne np. typu pokrzywka (PCA), znacząco zostały zahamowane przez te same 40% etanolu z owocu Garcinia mangostana. Więcej na temat badań naukowych z Department of Pharmaceutical Molecular Biology, Graduate School of Pharmaceutical Sciences, Tohoku University, Sendai, Japan, tutaj
- link: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=12230104&dopt=Abstract

Donoszono także o jego skuteczności w leczeniu wyprysków i innych nadmiernie rogowaciejących stanach skóry.

Na Karaibach herbata z mangostanu znana, jako "woda kreolska", jest używana jako lek tonizujący na zmęczenie i złe samopoczucie - powszechne dolegliwości, które dotykają milionów osób na całym świecie.

Brazylijczycy używają podobnej herbaty, jako czynnik przeciwrobaczy i wspomagający trawienie. W Wenezueli,  pasożytnicze infekcje skóry są leczone gorącymi okładami z owocu, podczas gdy Filipińczycy stosują ekstrakt z owocu do łagodzenia gorączki oraz leczenia pleśniawek, biegunki, czerwonki i chorób układu moczowego.

Uwaga! Purpurowa skórka mocno barwi palce i ubrania. Plamy trudno sprać.

Owoce mangostanu są bardzo drogie głównie, dlatego że drzewa, na których rosną, nie dają wysokich plonów, owocują późno, a same owoce są trudne do przechowywania i transportowania. Najlepiej zjedzcie je od razu po powrocie ze sklepu. W lodówce wytrzymają tylko kilka dni.

Wybierajcie ciemne i jędrne egzemplarze - skórka powinna się lekko uginać pod naciskiem - i te, które mają szypułkę. Miąższ powinien być jasny, bez brązowych plam. Żółtawe segmenty mogą być gorzkie.
Jak dobrać się do owocu mangostanu? Lekko natnijcie skórkę i rozerwijcie, tak by otworzyć owoc.

Najlepiej jeść mangostan po prostu na surowo. Jeśli jednak uda wam się dostać owoce w dobrej cenie, kupcie więcej i zróbcie z nich sok lub przecier. Sprawdzą się też w deserach, napojach i koktajlach. Tajowie używają mangostanu także do wytrawnych dań, dodając owoce np. do curry pod koniec gotowania.

Jeśli jednak chcecie użyć mangostanu w jakiejś potrawie, nie poddawajcie go obróbce cieplnej! Dodajcie do sałatki owocowej (np. z mango, truskawkami i wiórkami kokosowymi). Możecie też podać owoce ze śmietanką kokosową ubitą z odrobiną cukru i soku z limonki. 

Źródło Zasoby internetu

www.zdrowiezroslin.pl