POKRZYWA ZWYCZAJNA
Urtica dioica L.
Wygląd rośliny
Pokrzywa
jest byliną i należy do rodziny Pokrzywowatych.
Roślina
wytwarza rozłogi oraz łodygę wzniesioną, czterograniastą, do I m wysoką,
naprzeciwległe ulistnioną. Liście są ogonkowe, do 15 cm długie, z wolnymi,
równo –wąsko-lancetowatymi przylistkami. Blaszka liściowa podłużnie jajowa ta.
w nasadzie sercowata, u szczytu długo zaostrzona, ca brzegu grubo ząbkowana.
Roślina jest zwykle dwupienna. Kwiaty jednopłciowe, niepozorne, drobne oliwkowozielone,
zebrane w zwisające grona dłuższe od ogonków liściowych. Owocem jest orzeszek z
jednym nasieniem. Całą roślina pokryta jest parzącymi włoskami.
Kwitnie
od czerwca do października.
Występowanie, pochodzenie i
historia rośliny
Pokrzywa
jest rozpowszechniona nieomal na całej kuli ziemskiej z wyjątkiem strefy
tropikalnej, jest rośliną synantropijną — to znaczy, że występuje na
siedliskach wtórnych, powstałych po zniszczeniu przez człowieka pierwotnej
roślinności naturalnej. Towarzyszy człowiekowi lub jest świadectwem jego
obecności w przeszłości. Rośnie najczęściej przy płotach, przy domach, w
rowach, na śmietniskach, na rumowiskach, w zaroślach, na skraju lasu, na
pastwiskach. Lubi miejsca zacienione i glebę wilgotną, żyzną, zasobną w sole
mineralne. W Polsce jest rośliną bardzo pospolitą. Występuje na całym niżu i w
górach do granicy kosodrzewiny.
Pokrzywa od starożytności jest znaną i
cenioną rośliną leczniczą. Pisali o niej Hipokrates, Dioskurides i Pliniusz.
Była stosowana, jako środek tamujący krew i na wzmocnienie popędu płciowego.
Germanie poświęcili ją bogowi płodności, a przez Słowian była uważana za roślinę magiczną, odpędzająca
złe duchy. Angielski zielarz i lekarz Nicolas Culpeper (1656) pisze o niej
"...pochłania nadmiar flegmy
pozostałej po okresie zimowym..." Do XVII wieku wyrabiano z niej tkaniny i
dopiero później została wyparta przez bawełnę i jedwab. W czasie I Wojny
Światowej przeżywała renesans, gdyż z braku surowców ponownie służyła do wyrobu
tkanin. Do dzisiaj używana jest do produkcji sieci rybackich, do wyrobu
szpagatu, czyli bardzo cienkiego i bardzo mocnego sznurka, a nawet bywa używana
do wyrobu grubych tkanin. Pokrzywa dostarcza również zielonego barwnika
całkowicie nieszkodliwego i stosowanego w przemyśle spożywczym do barwienia
wódek, likierów, cukierków i innych produktów spożywczych.
W
polskiej medycynie ludowej była powszechnie stasowana zewnętrznie do biczowania
i do okładów w chorobach reumatycznych, a także w kolkach, w paraliżu, na
wrzody, na rany i na stłuczenia. Wewnętrznie w postaci wywaru czy naparu
podawana ją w zimnicy, w gorączce, w kokluszu, w astmie, w kurczach i w
chorobach żołądka oraz w trudnych, skomplikowanych porodach. Niekiedy stosowano
poświęcone ziele na rany i w padaczce. Wdychano też dym z pokrzywy w przypadku
bólów zęba.
Uprawa i uzyskiwanie surowca leczniczego
Do
celów leczniczych liście pokrzywy są zbierane ze stanu naturalnego.
Ze
względu na właściwości rośliny warto jej nie tępić i mieć w kącie ogrodu kępę
pokrzywy. Ma ona nie tylko cenne właściwości lecznicze dla człowieka i dla
zwierząt, ale jest również cenną rośliną dla zachowania równowagi biologicznej
w ogrodzie.
Pokrzywa
jest również lekiem dla roślin. Z ziela pokrzywy przygotowujemy preparat, który
wzmacnia rośliny, sprawia, że szybciej rosną i dają lepsze plony oraz chroni je
przed robactwem. Preparat ten, czyli gnojówkę z pokrzywy przygotowujemy w ten
sposób, że ziele zalewamy wodą i pozostawiamy na kilka dni, aby sfermentowało.
Płynem spryskujemy lub podlewamy rośliny i glebę.
Surowce lecznicze
Najczęściej używamy suszonych liści
pokrzywy, ale również świeżych liści, soku, korzenia i nalewki. Pokrzywa ma
smak cierpki, słabo gorzki, charakter chłodny i suchy.
Podstawowe substancje lecznicze
W liściach pokrzywy znaleziono
witaminy A, B. C. K. flawonoidy, garbniki, karotenoidy, ksantofil, chlorofil A
i B. związki aminowe — między innymi histaminę, acetylocholinę i serotonin,. fitosterole,
proloporfiryny. Kwasy organiczne, między innymi mrówkowy, związki zwiększające
odporność na infekcję, a także sole mineralne w tym dużo wapnia, żelaza i
rozpuszczalną krzemionkę.
Działanie
Pokrzywa działa na cały organizm odżywczo, witaminizująco, mineralizująco, wzmacniająco, stymulująco, regulująco, regenerująco i oczyszczająco.
Jest
przede wszystkim lekiem krwi.
Działa krwiotwórczo,
zwiększa poziom hemoglobiny i ilość czerwonych ciałek krwi, tak jak podacie
leków z żelazem. Wykazuje również działanie przeciwkrwotoczne,
zapobiegające krwawieniom z naczyń włosowatych dzięki witaminie K oraz f
flawonoidom i garbnikom. Po podaniu przetworów z pokrzywy następuje obniżenie ciśnienia krwi dzięki działaniu rozkurczowemu na mięśnie gładkie naczyń
krwionośnych. Działa również korzystnie na układ
pokarmowy, pobudza wydzielanie soków
żołądkowych, działa żółciopędnie. Poprawia trawienie i przyswajanie
pokarmów, przeciwdziała stanom zapalnym w przewodzie pokarmowym, działa
ściągająco i przeciwbiegunkowo. Działa również stymulująco na czynności wydzielnicze trzustki obniża nieznacznie
poziom cukru we krwi. Działa również mlekopędnie. Stwierdzono również, że
liście i korzenie pokrzywy stymulują wydzielanie interferonu, wzmacniają odporność organizmu przed inwazją wirusów i działają przeciwnowotworowo.
Przetwory
z pokrzywy działają bardzo korzystnie na przemianę
materii, wykazują działanie oczyszczające
krew, które wynika z tego. że stymulują krążenie krwi,
działają lekko moczopędnie,
a dzięki hamowaniu resorpcji zwrotnej wyraźnie zwiększają eliminację chlorków,
mocznika i innych szkodliwych produktów przemiany materii.
Pokrzywa
dostarcza dużej ilości witamin i soli mineralnych, a szczególnie dużo różnych
pierwiastków śladowych, które są składnikami enzymów i hormonów, odpowiadających za prawidłowy
przebieg procesów fizjologicznych w organizmie.
Zewnętrznie pokrzywa działa
korzystnie na owłosiona skórę
głowy, zapobiega wypadaniu
włosów, przy czym korzeń wykazuje
silniejsze działanie lecznicze, działa oczyszczająco na gruczoły potowe i
łojowe.
Stosowanie
Przede wszystkim liście pokrzywy są
stosowane w chorobach krwi. w niedokrwistości, w błędnicy, w
białaczce, w krwawieniach wszelkiego rodzaju, w zbyt obfitych
krwawieniach miesięcznych, w krwawieniach z żołądka, z jelit i z nosa. w
problemach z ciśnieniem krwi. w przypadkach zwężonych naczyń krwionośnych,
również wieńcowych, w miażdżycy i w niewydolności serca. Stosujemy jako lek oczyszczający w złej przemianie materii, w zakwaszeniu krwi, w
alergii, w nieprawidłowym funkcjonowaniu nerek,
w zapaleniu dróg moczowych, w niedostatecznym wydalaniu moczu, w kamicy
moczowej, w skazie moczanowej. W chorobie reumatycznej i w artretyzmie podaje
się wewnętrznie i zewnętrznie w formie biczowania i okładów z rozmiażdżonych
pędów pokrzywy.
Pokrzywa
jest stosowana, jako lek wzmacniający w przypadku wyczerpania, znużenia,
uporczywych bóli głowy, łatwego męczenia się związanego z przepracowaniem, jak
również w okresie rekonwalescencji w związku z przebytymi chorobami, a także w
przypadku osłabienia organizmu, w spadku odporności i w częstych infekcjach
wszelkiego rodzaju. Pomaga również w chorobach przewodu pokarmowego, w
nieżytach, stanach zapalnych, w biegunkach, w skurczach brzucha, w zwyrodnieniu
błony śluzowej żołądka, we wrzodach żołądka i jelit, szczególnie krwawiących, w
chorobach wątroby i dróg żółciowych, w chorobach śledziony. Podajemy pokrzywę w
nieżytach błon śluzowych górnych dróg oddechowych i jamy ustnej, w katarze,
szczególnie połączonym z krwawieniami
z nosa, w krwiopluciu, w infekcjach jamy ustnej, w zapaleniu dziąseł,
zwłaszcza z krwawieniami, w pleśniawkach i w anginie. W tych przypadkach podaje
się wewnętrznie i do płukania.
Zewnętrznie
stosujemy pokrzywę, jako lek i jako zioło kosmetyczne do pielęgnacji twarzy,
jamy ustnej i włosów. Podaje się zewnętrznie i wewnętrznie w wypryskach, w
trądziku, w łupieżu, w łojotoku. w wypadaniu włosów.
Na
liście najpotrzebniejszych leków ziołowych należałoby pokrzywę umieścić na
miejscu drugim, po owsie.
Przeciwwskazania
Ogromna większość ludzi przyjmuje
bardzo dobrze duże ilości pokrzywy. Możemy ją spożywać, jako pokarm z ogromną
korzyścią dla zdrowia. Zdarzają się czasem przypadki alergii. Są one objawem
awitaminozy.
Postępowanie praktyczne
Wiosenna kuracja oczyszczająca z pokrzywy
W okresie wczesnej wiosny — w marcu, ewentualnie na początku
kwietnia — należy jeść codziennie, przez 2 tygodnie, co najmniej 3 łyżki
młodych świeżych liści lub pędów pokrzywy, najlepiej na kolację lub przed
bardzo lekką kolacją. Można dodać trochę oleju, utartej marchwi, kiszonej
kapusty, liści lubczyku lub innych nowalijek, najlepiej innych roślin dziko
rosnących lub kiełków. Kuracja ta wzmacnia i odmładza organizm i zapobiega
wszystkim chorobom, zwłaszcza opisanym powyżej chorobom degeneracyjnym.
Sok z pokrzywy
Przygotowujemy
z końcem kwietnia lub na początku maja, gdy pokrzywy trochę podrosną. Zrywamy
całe pędy pokrzywy, myjemy, kroimy i odciskamy sok w sokowirówce. Świeży sok
można przechowywać do trzech dni w lodówce. Sok można utrwalić przez dodanie 1
części spirytusu na 4 części soku i wówczas
można go długo przechowywać, nawet do następnego sezonu wegetacyjnego.
Stosujemy
w takich samych przypadkach jak kurację wiosenną z liści. Codziennie pijemy
20-30 ml soku w dwu porcjach, przed posiłkiem i przed snem. Jest to przede
wszystkim bardzo dobry lek w przypadku krwawiących
wrzodów żołądkowych. W tym przypadku można dodać do pokrzywy liście
krwawnika. Chory powinien pić wyłącznie bardzo małe porcje soku — wielokrotnie
w ciągu dnia, przed posiłkami i między posiłkami, i każdą dawkę powinien długo
trzymać w ustach.
Proszek z pokrzywy
Wysuszone
liście z pokrzywy zemleć w młynku do kawy. Zażywać codziennie po każdym posiłku
1 łyżeczkę proszku z pokrzywy popijając niewielką ilością wody. Jest to lek krwiotwórczy, wzmacniający i oczyszczający
organizm, zapobiegający wszystkim chorobom, a zwłaszcza wymienionym w
punkcie siedem.
Nalewka z korzenia pokrzywy.
Wiosną
lub jesienią wykopujemy korzenie pokrzywy, czyścimy, myjemy, kroimy drobno,
wypełniamy małe słoiczki, zalewamy spirytusem i odstawiamy na 2 tygodnie.
Każdego wieczoru owłosioną skórę głowy smarujemy nalewką w celu wzmocnienia
włosów, jako lekiem zapobiegającym wypadaniu i w łojotoku.
LITERATURA
1.
Julian ALEKSANDROWICZ. H. DUDA „U PROGU MEDYCYNY JUTRA". PZWL. 1988
2.
Juhu ALEKSANDROWICZ "SUMIENIE EKOLOGICZNE". WP OMEGA. 1979
3.
Julian ALEKSANDROWICZ, I. GUMOWSKA „KUCHNIA I MEDYCYNA". Watra. 1979
4.
Czesław BAŃKOWSKI, Jan SERWATKA ".O CHWASTACH I ICH ZASTOSOWANIU". PZWL. 1972
5. Rudoiph BALLENT1NE ..TRANSITIO TO
VEGETARIANIZM". The Himaloyn International Institute, USA. Pensylwania. 1987
6.
Ojcowie BONIFRATRZY "ZIELNIK KLASZTORNY". Comes. 1994
7.
Ojcowie BONIFRATRZY "ZIELNIK KLASZTORNY DLA DZIECI". Comes. 1992
8.
Ojcowie BONIFRATRZY "ZIELNIK KLASZTORNY DLA KOBIET"
9.
LesJey BREMNESS "WIELKA KSIĘGA ZIÓŁ". Wiedza i Życie, 1993
10.
Warriet BEINFIELD. Efrem KORNGOLD "MIĘDZY NIEBEM A ZIEMIA". ABC, 1995
11.
Krystyna BONENBERC "ROŚLINY UŻYTECZNE CZŁOWIEKOWI", I. W. Związków
Zawodowych. 1988
12.
Władysław S. BRUD, I. KONOPACKA ''PACHNĄCA APTEKA", "TAJEMNICE
AROMATOTERAPII". Comes 13. Irena BURCHACKA "SEKRETY ROŚLIN".
Ofjcyna Wydawniczo-Poligraficzna "Adam". 1992 14. Anna CZELEI
"PIĘĆ PRZEMIAN W KUCHNI WEGETARIAŃSKIEJ". Efekt. 1992
15.
Anna CZERNI "WARZYWA LIŚCIOWE", Watra. 1986
16.
P. Czikow. J. Łoptiew „ROŚLINY LECZNICZE I BOGATE W WITAMINY". PWRiL, 1978
17.
Ewa DĄBROWSKA „PRZYWRACAĆ ZDROWIE ŻYWIENIEM",
Michalineum - CMM. 1996 18. Ewa DĄBROWSKA „CIAŁO I DUCHA RATOWAĆ
ŻYWIENIEM", Michalineum - CMM. 1996 19. Claude DIOLOSA"LISTA PRODUKTÓW
SPOŻYWCZYCH SKLASYFIKOWANYCH
WEDŁUG
PIĘCIU ELEMENTÓW" 20. Claude DIOLOSA. "WYKŁAD Y Z TRADYCYJNEJ MEDYCYNY
CHIŃSKIEJ"
21.
Chude DIOLOSA "CHINY. KUCHNIA. TAJEMNICE
MEDYCYNY". MM. Kraków
22.
Robert DEHIN „ZIELONY LEKARZ PAN DOKTOR ALOES". Agencja „BIBLIOFIL".
1994
23.
H. FAJKOWSKA. K. WOLFOWA „WARZYWA MAŁO ZNANE", PWRiL, 1978
<;span>24. Bob GIBSON. Peter BROUGH „ATLAS ROŚLIN EUROPY PÓŁNOCNEJ I
ŚRODKOWEJ"
25.
Jadwiga GÓRNICKA „APTEKA NATURY", tom I. II, III. Comes, 1992
26.
Mana GRÓDECKA „ZMIERZCH ŚWIADOMOŚCI ŁOWCY". Vega. 1991
27.
Irena GUMOWSKA „LEŚNE SKARBY". PTTK „Kraj". 1987 28. Irena GUMOWSKA
„PSZCZOŁY I LUDZIE". Wnn. 1986
29.
Irena GUMOWSKA „BĄDŹ ZDRÓW - SMACZNEGO !". Watra. 1987
30.
Wjesław GROCHOWSKI „JADALNE OWOCE LEŚNE", PWRiL. 1986
31, Peter HOLMES „THE ENERGETICS OF WESTERN
HERBS". Nat
Trop. BERKELEY. USA 1989.1993
32.
Mirosław HUSZCZ "NIEPROSZENI GOŚCIE W NASZYM DOMU" I. W. Związków
Zawodowych, I9S6
33.
Okakura KAKUZO "KSIĘGA HERBATY". PIW. 1987
34.
Marian Janusz KAWAŁKO „HISTORIE ZIOŁOWE". KAW. 1986
35.
Andrzej Czesław KLIMUSZKO "SPOSÓB NA ZDROWIE"
36.
Andrzej Czsław KLIMUSZKO "WRÓĆMY DO ZIOŁ
LECZNICZYCH". Oficyna Wydawnicza Rytm. 1995
37.
Lech KOMARNICKI "IRYSY". PWRiL. 1993
38.
Maciej KORA "ZIELONA MEDYCYNA". Oficyna Wydawnicza EKO Vital, 1995
39. Marek leszek KRZEŚNIAK "APTEKA ZIOŁOWA", Sport i Turystyka. 1986
40.
Lidia KURDZIEL "PRZYPRAWY ZIOŁOWE W DOMU i w OGRODZIE", Edytor. 1993
41.
Eugeniusz KUŻNIEWSKI. Janina AUGUSTYN PUZIEWICZ "PRZEWODNIK ZIOŁOLECZNICTWA
LUDOWEGO". PWN. 1984
42.
Barbara KUŹNICKA. Maria DZIAK "ZIOŁA LECZNICZE". PZWL. 1972
43.
Dagmara LANCE "ZWIASTUNY WIOSNY". Multico
44.
Maria E. LANGE-ERNST "KOSMETYKI NATURALNE". Geocenter International,
1995
45.
„LECZNICZE WŁAŚCIWOŚCI ROŚLIN UPRAWNYCH". PWRiL. 1991
46.
Jan MUSZYŃSKI "ZIOŁOLECZNICTWO I LEKI ROŚLINNE". Polska Agencja
Wydawnicza. 1949
47.
Piotr i Dorota METERA "ZIOŁA DLA WSZYSTKICH". Instytut Wydawnictw Związków
Zawodowych. 199(3 48. Krystyna MIKOŁAJCZYK, Adam WIERZBICKI "ZIOŁA". Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza. 1983
49.
Krystyna MIKOŁAJCZYK. Maria RESZCZYŃSKA „ZBIERAMY ZIOŁA". Wydawnictwo
Spółdzielcze, 1987
50. Naboru MURAMOTO "HEALINC
OURSELVES". Swan House Publi5hing Company. USA 1973
51.
Janina OBODZIŃSKA "ZIOŁA W GOSPODARSTWIE DOMOWYM". Instytut
Wydawniczy Związków Zawodowych
52.
Penelope ODY "WIELKI ZIELNIK MEDYCZNY".
Debit. 1993
53.
Penelope ODY "ZIOŁA W DOMU". Świat Książki. Warszawa 1996
54.
Aleksander OŻAROWSKI.
Wacław Jaroniewski „ROŚLINY LECZNICZE I ICH PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE".
Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1987
55.
Aleksander OŻAROWSKI (red.) "ZIOŁOLECZNICTWO. PORADNIK
DLA LEKARZY", Warszawa 1983
56.
Adam PALUCH „ZERWIJ ZIELE Z DZIEWIĘCIU MIEDZ". Polskie Towarzystwo
Ludoznawcze. 1989
57.
Zbigniew PODBIELKOWSKI "SŁOWNIK ROŚLIN UŻYTKOWYCH"
PWRiL, 1989 58. Maria POLAKOWSKA "LEŚNE ROŚLINY ZIELARSKIE". PWRiL,
1987 54. Barbara POKORSKA "PIWO W NASZYM DOMU". Watra. 1987 60.
Witold POPRZECKI "RECEPTARIUSZ ZIELARSKI".
Warszawa 1983 61 .Witold POPRZECKI"ZIOŁOLECZNICTWO".
Warszawa 1989
62. Christian RATSCH "ROŚLINY
MIŁOŚCI", Gamma 1992
63.
Marian REJEWSKI "ROŚLINY PRZYPRAWOWE I UŻYWKI ROŚLINNE". PWRiL. 1992
64.
Vilmos ROMVARY "ROŚLINY PRZYPRAWOWE I PRZYPRAWY W KUCHNI
WĘGIERSKIEJ". PWRiL. 1987
65.
Antonina RUMIŃSKA "ROŚLINY LECZNICZE", PWN. 1983
66.
Andrzej SARWA "EGZOTYCZNE ROŚLINY UŻYTKOWE W DOMU i w OGRODZIE".
Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1989
67.
Andrzej SARWA "DALEKOWSCHODNIE ROŚLINY LECZNICZE W OGRÓDKU I NA
DZIAŁCE". Almaprint, 1992
68.
"WIADOMOŚCI ZIELARSKIE". Polski Komitet Zielarski. Hortpress
69.
Jan SCHULTZ. Edyta UBERHUBER. "LEKI Z BOŻEJ APTEKI". Znaki Czasu.
1991
70.
Paul SEITZ "APTEKA OGRODOWA". Multico. 1993
71.
Makary SIERZADZKI "ŻYCIE BEZ CHORÓB". Różdżkarz. 1990
72.
Andrzej SKARŻYŃSKI "MAGIA ZIÓŁ". Alfa. 1991
73.
Grzegorz Franciszek SROKA "ZIELNIK KLASZTORNY OJCA GRZEGORZA". Za i
Przeciw, 1988
71.
Feliksa STARZYŃSKA. Bohdan JACÓRZYŃSKI "OWOCE DZIKO ROSNĄCE W ŻYWIENIU
RODZINY". Wydawnictwo Spółdzielcze. 1983
75.
Władysław SZAFER.
Stanisław KULCZYŃSKI. Bogumił PAWŁOWSKI "ROŚLINY POLSKI". PWN. 1969
76.
Jurgen THORWALD "DAWNA MEDYCYNA - JEJ TAJEMNICE I POTĘGA". Zakład
Narodowy im. Ossolińskich, 1990
77.
Maria TREBEN "APTEKA PANA BOGA".
Natur-Produkt Tom-Mark. 1992
78.
Maria TREBEN "WRACAMY DO NATURY. DOLEGLIWOŚCI MĘSKIE". SPAR. 1993
79.
Włodzimierz TYMRAKIEWICZ "ATLAS CHWASTÓW". PWRiL. 1976
80.
Danuta TYSZYŃSKA-KOWNACKA "ZIOŁA NA DZIAŁCE I W OGRÓDKU PRZYDOMOWYM".
Watra. 1978
81.
Danuta TYSZYŃSKA-KOWNACKA "ZIOŁA W DOMU". Przyjaciółka
82.
Danuta TYSZYŃSKA-KOWNACKA. Leszek Marek KRZEŚNJAK "LECZYMY SIĘ ZIOŁAMI Z
DZIAŁKI". Polski Związek Działkowców. PWRiL. 1987
83.
Władysław WALEWSKI "TOWAROZNAWSTWO ZIELARSKIE", PZWL. 1985
84.
Mikołaj WIERZBICKI "ZIOŁA". LSW. 1983
85. TyIler WHITE "ŁOWCY ROŚLIN".
Wiedza
Powszechna, 1976
86.
Milada ZEMANKOWA "SOJA W NASZEJ KUCHNI". SPAR
87.
Elżbieta ZIELIŃSKA "DWA ŁYKI MAKROBIOTYKI". Omnibus. 1990
Źródłohttp://www.eioba.pl/a/1rkx/pokrzywa-urtica-dioica-l
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz